Tây Ninh: Diễn đàn Khuyến nông Nông nghiệp “Giải pháp phòng chống bệnh khảm trên cây mì (sắn)”

Ở Việt Nam, sắn được xem là cây dễ trồng, ít kén đất, ít vốn đầu tư, phù hợp với nhiều vùng sinh thái khác nhau và điều kiện kinh tế nông hộ. Sắn đồng thời cũng là cây thức ăn gia súc quan trọng, tinh bột sắn là mặt hàng xuất khẩu có giá trị, thị trường đầu ra tốt. Tuy nhiên, việc phát triển thiếu bền vững như hiện nay, tình trạng phá rừng trồng sắn, trồng sắn quảng canh năng suất thấp, ô nhiễm môi trường trong chế biến tinh bột sắn,... tiếp tục là những vấn đề nan giải, đặc biệt là vấn đề dịch bệnh trên cây sắn. Trong đó, bệnh vi rút khảm lá sắn là một bệnh hại nguy hiểm. Nếu nhiễm bệnh vào giai đoạn đầu có thể làm giảm năng suất đến 90%, thậm chí không cho thu hoạch. Bệnh lan truyền qua môi giới truyền bệnh là bọ phấn trắng và qua hom giống nên có nguy cơ lây lan rất nhanh, gây hại nghiêm trọng các vùng trồng sắn ở Việt Nam.

Tại Tây Ninh, bệnh khảm lá sắn được phát hiện gây hại vào tháng 5/2017 trên địa bàn xã Tân Hà, huyện Tân Châu, sau đó lây lan nhanh sang các huyện khác trong tỉnh. Tính đến khoảng 10/2018, đã ghi nhận bệnh xuất hiện, gây hại tại các vùng trồng sắn của 12 tỉnh, thành phố (Tây Ninh, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Đăk Lăk, Gia Lai, Bình Phước, Bình Thuận, Ninh Thuận, Phú Yên, Tp. Hồ Chí Minh và Long An) với mức độ gây hại khác nhau, nặng nhất tại tỉnh Tây Ninh (khoảng trên 90 % diện tích sắn bị nhiễm bệnh). Tính đến ngày 9/10/2018, diện tích nhiễm bệnh khảm lá sắn (diện tích cộng dồn) ở 12 tỉnh nêu trên chiếm gần 40 ngàn ha (tăng hơn 30 ngàn ha so với năm 2017), trong đó tỷ lệ gây hại < 30%: khoảng 19 ngàn ha; từ 30-70%: khoảng gần 12 ngàn ha; >70%: gần 9 ngàn ha. Một số diện tích bị bệnh quá nặng, không có khả năng cho năng suất đã được tiến hành tiêu hủy khoảng 300 ha.

Các đại biểu tham quan mô hình trồng sắn tại ấp Hội An, xã Tân Hội, huyện Tân Châu, Tây Ninh

Để tìm ra giải pháp phòng chống dịch bệnh nguy hại này, ngày 17/10/2018, tại tỉnh Tây Ninh, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Cục Bảo vệ thực vật và Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Tây Ninh tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ nông nghiệp với chủ đề: “Giải pháp phòng chống bệnh khảm trên cây mì (sắn)”. Ông Trần Văn Khởi - Quyền Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và ông Lê Quốc Cường - Giám đốc Trung tâm BVTV phía Nam - Cục BVTV và ông Nguyễn Duy Ân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Tây Ninh đồng chủ trì Diễn đàn.

Diễn đàn có sự tham gia của hơn 200 đại biểu và bà con nông dân đến từ 9 tỉnh: Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Thuận, Long An và Đắk Lắk, Vĩnh Long.

Phát biểu tại Diễn đàn, Q. Giám đốc TTKNQG Trần Văn Khởi cho biết: "Bệnh khảm lá sắn rất nguy hại, lây lan nhanh, tác hại lớn. Một số khó khăn trong phòng chống bệnh khảm lá sắn như: Mùa vụ liên tục, gối nhau nên dễ lây lan bệnh; Nguồn giống sạch bệnh rất ít, đặc biệt Tây Ninh với diện tích nhiễm bệnh trên 90% thì không còn nguồn giống sạch cung cấp tại chỗ; Khó phân biệt được cây bị bệnh và cây khỏe nên rất khó kiểm soát, ngăn chặn. Bên cạnh đó giá sắn củ đang ở mức cao do các nhà máy thiếu nguồn nguyên liệu nên dân có cảm giác ít thiệt hại về kinh tế. Tuy nhiên, đây chỉ là trạng thái tạm thời, thiếu bền vững, rủi ro cao và chắc chắn giá sắn củ tươi sẽ phải giảm. Ngoài ra, một số người dân còn chủ quan, ngại chuyển đổi sang các cây trồng".

Tại Diễn đàn, đại biểu đã được nghe các báo cáo: Tình hình bệnh khảm lá sắn và công tác chỉ đạo phòng, chống dịch; Tình hình nghiên cứu và phát triển sắn tại các tỉnh phía Nam; Công tác phòng, chống dịch bệnh khảm lá khoai mì trên địa bàn tỉnh Tây Ninh từ khi công bố dịch đến nay và giải pháp thực hiện trong thời gian tới của đại diện Trung tâm BVTV phía Nam, Trung tâm NCTN Nông nghiệp Hưng Lộc - Viện KHKTNN miền Nam và Sở Nông nghiệp và PTNT Tây Ninh.

Bà con nông dân, cán bộ kỹ thuật tại Diễn đàn đã trao đổi với các chuyên gia với 24 câu hỏi xoay quanh các vấn đề như: kỹ thuật thâm canh, phòng trừ sâu bệnh hại cho cây sắn; thiết kế hệ thống thoát nước cho vườn sắn vào mùa nưa; chính sách hỗ trợ cho hộ dân tiêu hủy diện tích cây sắn bị bệnh; nhận biết giống nhiễm bệnh, nguồn giống sạch bệnh....

Ban chủ tọa, Ban cố vấn tại Diễn đàn

Sau khi nghe báo cáo, trao đổi của đại biểu tham dự Diễn đàn, TS. Trần Văn Khởi, đã có nêu một số giả pháp để phòng chống bệnh khảm trên cây sắn như sau:

- Các địa phương cần khoanh vùng xác định mức độ thiệt hại để xử lý phù hợp theo quy trình của Bộ. Kiên quyết tiêu hủy ở những vùng mới xuất hiện bệnh, có diện tích bệnh ít hoặc diện tích bệnh nặng.

- Đề nghị Cục BVTV đề xuất các biện pháp quản lý công tác kiểm định nguồn nhập khẩu giống sắn và lưu thông trong nước.

- Khuyến nông tỉnh tư vấn kỹ thuật và đề xuất địa phương có chính sách hỗ trợ hợp lý để nông dân khoanh vùng chuyển đổi cây trồng, tiêu hủy để cắt nguồn bệnh.

- Hướng dẫn nông dân trồng mới theo quy trình của Cục Bảo vệ thực vật đã ban hành, đặc biệt trồng theo mùa vụ và theo vùng tập trung để hạn chế lây lan bệnh, tập huấn kỹ thuật cho nông dân.

- Chính quyền địa phương và ngành nông nghiệp tỉnh xây dựng kế hoạch sản xuất hoặc tìm nguồn giống sạch bệnh cho diện tích trồng mới.

- Xem xét đề xuất của Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp Hưng Lộc về việc xây dựng vùng nhân giống từng tỉnh. Sơ kết mô hình khuyến nông sản xuất sắn và hội thảo tuyên truyền để nông dân học tập, nhân rộng.

- Bà con nông dân cần nắm chắc quy trình phòng chống bệnh khảm lá sắn của Bộ để áp dụng vào sản xuất nông hộ, tuân thủ chỉ đạo ngành nông nghiệp địa phương để góp phần giảm dịch bệnh./.