Ninh Thuận là tỉnh thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, có điều kiện khí hậu khắc nghiệt, khô hạn nhất cả nước. Tuy nhiên, đây cũng là lợi thế để phát triển một số cây đặc thù như: nho, táo, măng tây và một số loại cây ăn quả đặc sản.

Diện tích cây ăn quả của toàn tỉnh khoảng 5.951,6 (nguồn của Sở Nông nghiệp và PTNT Ninh Thuận, 2018), chỉ chiếm khoảng 8,5% tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp nhưng lại có giá trị kinh tế cao, đặc biệt cây nho, táo được xác định là cây chủ lực của tỉnh, tập trung ở các huyện Ninh Phước, Ninh Hải, Ninh Sơn, Thuận Nam và thành phố Phan Rang- Tháp Chàm. Diện tích nho hiện nay là 1.249 ha, chiếm 21% diện tích cây ăn quả của tỉnh; năng suất nho đạt 225,8 tạ/ha, sản lượng đạt 28.212 tấn nhưng chiếm tới 97% tổng sản lượng nho cả nước. Trong khi đó, diện tích táo xanh là 1.017 ha, chiếm 17,1% diện cây ăn quả của tỉnh; năng suất 298 tạ/ha, sản lượng đạt 30.310 tấn. Một số cây ăn quả đặc sản như bưởi da xanh, sầu riêng, măng cụt, bơ, chôm chôm, mãng cầu ta, mít, xoài,… có diện tích 3.685,6 ha, được trồng tập trung ở huyện Ninh Sơn, Bác Ái, Thuận Nam và Thuận Bắc nhưng diện tích này còn khá manh mún, chưa tập trung, bên cạnh đó, chất lượng và sản lượng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu người tiêu dùng.

Xác định những cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, có thể tạo nên vùng nguyên liệu, sản phẩm đặc sản mang đậm tính vùng miền, theo đó, đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp tỉnh Ninh Thuận gắn với ứng phó biến đổi khí hậu đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 là ưu tiên chuyển dịch cơ cấu theo hướng tăng tỷ trọng của cây ăn quả, cây công nghiệp và cây rau đậu; giảm tỷ trọng cây lương thực; chú trọng phát triển các ngành hàng có lợi thế cạnh tranh cao và trung bình (nho, táo, tỏi, nha đam, măng tây, mía, sắn, lúa, ngô); nâng cao chất lượng, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng thương hiệu, gắn kết với tiêu thụ và từng bước mở rộng thị trường cho xuất khẩu; đến năm 2020 chuyển đổi 2.000 ha đất lúa thiếu nước, đất màu kém hiệu quả sang trồng cây lâu năm.

Để chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân, trong những năm gần đây, Trung tâm Khuyến nông Ninh Thuận đã và đang thực hiện một số mô hình cây ăn quả như: mô hình thâm canh cây ăn quả (bơ, măng cụt, chôm chôm) ở xã Lâm Sơn (huyện Ninh Sơn) diện tích 10 ha; mô hình thâm canh cây bưởi da xanh ở xã Phước Bình (huyện Bác Ái), xã Phước Thái, Phước Thuận, Phước Sơn (huyện Ninh Phước), diện tích 2,5ha; mô hình thâm canh và tưới tiết kiệm nước trên cây nho đang thời kỳ kinh doanh ở xã Xuân Hải (huyện Ninh Hải) và xã Phước Thuận (huyện Ninh Phước), diện tích 2ha; mô hình chuyển đổi thâm canh cây nho đỏ và tưới tiết kiệm trên chân đất ruộng kém hiệu quả và nguy cơ khô hạn cao ở xã Phước Nam (huyện Thuận Nam) và xã Phước Hữu (huyện Ninh Phước), diện tích 2ha; mô hình tưới tiết kiệm nước trên cây bưởi da xanh, mãng cầu ta ở xã Công Hải, xã Lợi Hải (huyện Thuận Bắc), diện tích 1,8ha; mô hình ứng dụng các giải pháp kỹ thuật trong sản xuất cây ăn quả (phòng trừ sâu bệnh trên cây bưởi da xanh; bao chùm quả trên cây nho, bưởi; hướng dẫn kỹ thuật sản xuất táo theo tiêu chuẩn VietGAP,…) ở các huyện Bác Ái, Thuận Nam, Ninh Phước, Ninh Sơn với diện tích 33ha.

Hướng dẫn kỹ thuật bao chùm trái trên cây nho.

Việc triển khai thực hiện các mô hình khuyến nông trên cây ăn quả còn gặp nhiều khó khăn như quy mô sản xuất cây ăn quả còn phân tán, tự phát, chưa tạo ra được sản lượng hàng hóa lớn cung cấp cho thị trường; ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, dịch hại ngày càng gia tăng; nông dân lạm dụng trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; chi phí đầu tư ban đầu cao nên khó khăn trong việc nhân rộng mô hình; sự liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân còn hạn chế, chưa chặt chẽ... Tuy nhiên, Trung tâm Khuyến nông Ninh Thuận đã nỗ lực triển khai các mô hình trình diễn, giúp người nông dân học hỏi được những kinh nghiệm, kỹ thuật mới có thể phát triển vườn cây ăn quả của gia đình. Bên cạnh đó, Khuyến nông còn là cầu nối cũng như hướng dẫn kỹ thuật để bà con tiếp cận với một số giống năng suất cao, chất lượng tốt, thay thế những giống cũ đã có biểu hiện thoái hoá về năng suất và chất lượng, bổ sung vào cơ cấu giống trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ xây dựng thương hiệu một số cây ăn quả cho tỉnh nhằm tạo sự ổn định trong tiêu thụ và tăng sức cạnh tranh; hỗ trợ trong cung cấp thông tin cho người trồng ăn quả trong bối cảnh hội nhập kinh tế./.

Cơ Nguyên

Trung tâm Khuyến nông NinhThuận