Nhằm đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ sau thu hoạch cho ngành hàng xoài Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và chuyển giao Dự án xây dựng Trung tâm tiên tiến về thu hoạch, sơ chế, đóng gói, bảo quản và vận chuyển xoài, sáng ngày 19/6/2018, UBND tỉnh Đồng Tháp đã phối hợp với Văn Phòng điều phối Trung ương Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Viện Cơ điện nông nghiệp và công nghệ sau thu hoạch và Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hiệp Quốc (UNIDO) đã tổ chức Hội thảo “Công nghệ sau thu hoạch ngành hàng xoài khu vực Đồng bằng sông Cửu Long”.

Theo khảo sát, xoài là một trong những cây ăn trái chủ lực của Đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích gần 43.000 ha, sản lượng khoảng 500.000 tấn/năm. Ngoài ra, xoài cũng là loại cây ăn trái đã và đang trở thành nguồn thu nhập chính của người dân làm kinh tế vườn vùng Đồng bằng sông Cửu Long, trong đó xoài Cát Hòa Lộc và xoài Cát Chu là 02 giống xoài có chất lượng cao, được nhiều người ưa chuộng, nổi tiếng cả thị trường trong nước và trên thế giới, hiện đã được xuất sang một số quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Trung Quốc,…

Đồng Tháp là tỉnh có 9.200 ha trồng xoài, lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Sản lượng hàng năm ước khoảng 95.000 tấn và đây cũng là 1 trong 5 ngành hàng chủ lực của địa phương. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thanh Hùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp cho biết, ngành hàng xoài ở vùng ĐBSCL nói chung và tỉnh Đồng Tháp nói riêng còn bộc lộ không ít những hạn chế. Cụ thể, tỷ lệ hao hụt sau thu hoạch trong quá trình thu hoạch và vận chuyển, bảo quản, sau thu hoạch còn khá lớn, chiếm hơn 27%; công nghệ chế biến tạo giá trị gia tăng sản phẩm còn nhiều bất cập; quy trình canh tác tiền thu hoạch và xử lý sau thu hoạch (như hệ thống kho lạnh, thiết bị phân loại, sơ chế, xử lý, làm chín, bao bì, đóng gói, vận chuyển,...) chưa vận hành một cách đồng bộ,...

Thu hoạch xoài tại Cao Lãnh, Đồng Tháp (ảnh: Nguyễn Toàn)

Đồng thời, các doanh nghiệp xuất khẩu trong và ngoài nước cũng cho rằng sản lượng xoài Việt Nam nhiều nhưng số lượng đạt quy chuẩn xuất khẩu còn rất khiêm tốn. Đa phần các công đoạn xử lý xoài sau thu hoạch được thực hiện bằng phương pháp thủ công. Sau khi được xử lý xong lại có vấn đề nấm bệnh, do đó thời gian bảo quản ngắn, trong khi đó, chi phí vận chuyển quá cao. Vì thế, xoài Việt Nam chưa thể cạnh tranh với xoài các nước khác.

Trước thực trạng đó, Hội thảo đã tập trung vào phân tích thực trạng và định hướng phát triển ngành hàng xoài; Giới thiệu về dự án hỗ trợ của Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hiệp Quốc (UNIDO) và cách tiếp cận thông qua mô hình Trung tâm tiên tiến về thu hoạch, sơ chế, đóng gói, bảo quản và vận chuyển xoài cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; Các chuyên gia nước ngoài cũng chia sẻ, đánh giá một số vấn đề trong chuỗi giá trị xoài; Chia sẻ tiềm năng của ngành hàng xoài Việt Nam trên các thị trường thế giới; Ký kết bàn giao dự án xây dựng Trung tâm tiên tiến về thu hoạch, sơ chế, đóng gói, bảo quản và vận chuyển xoài,...

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Minh Tiến - đại diện Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cho biết, ứng dụng công nghệ chế biến sau thu hoạch là 1 trong 2 thắt nút lớn trong việc hình thành các ngành hàng nông nghiệp, trong đó có xoài. Theo đó, năm 2017, đã có một tín hiệu tích cực là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thông qua sự hỗ trợ của Tổ chức UNIDO tiến hành dự án xây dựng Trung tâm tiên tiến về thu hoạch, sơ chế, đóng gói, bảo quản và vận chuyển xoài. Dự án triển khai tại Công ty TNHH Kim Nhung (thành phố Cao Lãnh) và đã xây dựng thành công hệ thống sơ chế, bảo quản, đóng gói công suất xử lý khoảng 30 tấn/ngày. Đây là mô hình đầu tiên ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long xử lý xoài áp dụng công nghệ tiên tiến, thân thiện môi trường, tạo bước đi đầu tiên cho quả xoài thâm nhập các thị trường khó tính như Australia, Nga, Hàn Quốc,.... 

Phát biểu về công nghệ sau thu hoạch ngành hàng xoài khu vực Đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian đến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp - ông Nguyễn Thành Tài cho biết, cải thiện các khâu từ sơ chế, chế biến, bảo quản, vận chuyển, nâng cao chất lượng sản phẩm,... là định hướng của ngành hàng xoài trong thời gian tới. Riêng tỉnh Đồng Tháp, các cơ quan chủ quản cũng cần nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức hợp tác để tổ chức sản xuất, tạo ra sản phẩm xoài có số lượng, chất lượng đáp ứng yêu cầu của từng loại thị trường xuất khẩu khác nhau; tạo điều kiện liên kết trong sản xuất, hợp tác và tiêu thụ sản phẩm, nhằm phát triển loại cây trồng này theo hướng bền vững. 

Minh Hiếu

Trung tâm Khuyến nông Tp Hồ Chí Minh