Nhằm đáp ứng được nhu cầu thực tế trên, Viện CLT& CTP phối hợp với sở Khoa học công nghệ Hải Dương thực hiện đề tài “Xây dựng mô hình sản xuất giống lúa mới N25 ngắn ngày phục vụ luân canh tăng vụ tại Hải Dương”. Đề tài được thực hiện trong vòng 2 năm (2017-2018). Ngày 07/9/2017, hai cơ quan phối kết hợp với các đơn vị cơ sở tổ chức buổi hội thảo đầu bờ tại xã Quốc Tuấn, huyện Nam Sách nhằm đánh giá những kết quả đạt được và rút kinh nghiệm khi thâm canh.
Giống lúa thuần ngắn ngày N25 được Trung tâm nghiên cứu và phát triển lúa thuần, Viện CLT&CTP chọn lọc bằng phương pháp xử lý đột biến phóng xạ. Giống đã gửi khảo nghiệm quốc gia và được Bộ NN&PTNT công nhận chính thức cho các tỉnh phía Bắc theo QĐ số 3531/QĐ- BNN-TT ngày 30/8/2017.
N25 có thời gian sinh trưởng 120-125 ngày (vụ xuân), 90-95 ngày (vụ mùa). Chiều cao cây 105 - 110cm, bông dài, hạt to trung bình, xếp sít, nhiều hạt/bông, khả năng đẻ nhánh trung bình, bộ lá màu xanh nhạt, tán lá gọn, cơm ngon, mềm, vị đậm, không nát khi chan, để nguội không cứng, kháng sâu bệnh khá và chịu thâm canh (70-75 tạ/ha nếu thâm canh tốt).
Tại vùng sản xuất của xã Quốc Tuấn (một trong năm điểm mà Đề tài triển khai) cho thấy: Giống lúa N25 được quy vùng 10 ha gieo cấy bằng phương thức mạ dược và mạ sân trong khung thời vụ của huyện hướng dẫn. Giai đoạn đầu vụ, gặp điều kiện thuận lợi, lúa sinh trưởng và phát triển nhanh, bước vào giai đoạn làm đòng và trổ thoát sớm nên né tránh được nhiều loài sâu hại như cuốn lá, đục thân và rầy. Do có bộ lá xanh vàng nên bệnh đạo ôn và khô vằn cũng giảm đáng kể (tỷ lệ nhiễm bệnh thấp hơn nhiều giống lúa đối chứng Khang dân 18). Đặc biệt do lúa trỗ chín sớm nên khi gặp mưa cuối vụ giống lúa N25 không bị vi khuẩn bạc lá gây hại như giống Bắc thơm 7. Sau khi đánh giá năng suất từ gặt thống kê và điều tra trong nông hộ cho thấy tiềm năng năng suất của giống lúa N25 cao hơn so với Khang dân 18 từ 2-5 tạ/ha.
Thăm quan đầu bờ mô hình giống lúa N25 vụ mùa 2017 tại Nam Sách - Hải Dương
Phát biểu ý kiến tại buổi hội thảo, ông Nguyễn Minh Quý - một trong các hộ tham gia mô hình cả hai vụ cho biết, địa phương ông đã thâm canh rất nhiều giống lúa từ trước đến nay. Tuy nhiên khi gieo cấy giống lúa N25 hai vụ ông thấy, từ lúc cấy đến khi thu hoạch N25 kháng sâu bệnh tốt (vụ xuân 2017 lúa rất ít khi phải phun thuốc BVTV). Vụ xuân gia đình ông thâm canh trên 4 sào lúa N25 khi thu hoạch đạt trung bình 268 kg/sào (năng suất này ông chưa từng đạt được ở các giống lúa ngắn ngày trước đây). Khi xát 20 kg thóc được 14,8 kg gạo, nấu cơm lên thấy cơm thơm, mềm, không nhã, không nhạt. Ông mong muốn các cơ quan nông nghiệp của huyện và tỉnh tiếp tục cung cấp, hỗ trợ giống cho đông đảo nông dân ở các địa phương để họ phát triển.
Một nông dân khác là xóm trưởng cũng rất tâm đắc với giống lúa N25. Giờ thì ông và cả xóm coi giống lúa N25 là “người bạn thân thiết” vì những ưu điểm mà nó mang lại.
Là người trực tiếp chỉ đạo mô hình tại cơ sở cùng với các cán bộ ngành, ông Đoàn Bá Lệ - Phó chủ tích UBND xã Quốc Tuấn cho biết: Bên cạnh những ưu điểm nổi trội kể trên, giống lúa N25 còn có một số hạn chế mà cán bộ chỉ đạo sản xuất và nông dân cần thấy để khắc phục khi gieo cấy. Đó là: Do có thời gian sinh trưởng ngắn nên lúa làm đòng và trổ bông sớm hơn nhiều các giống chủ lực khác, vì vậy muốn phát triển trên đồng ruộng có hiệu quả địa phương cần phải quy hoạch vùng sản xuất quy mô 5 ha trở lên để giảm thiểu dịch hại, nhất là chuột cắn phá. Giống lúa N25 dù là giống ngắn ngày nhưng có bông to, nặng hạt nên nếu gặp mưa to, gió lớn cuối vụ giống lúa này dễ bị đổ ngã, do đó cần gieo cấy trên các chân vàn và vàn cao, không nên gieo cấy chân vàn trũng, đồng thời khi thâm canh cần bón tăng kali cho lúa, nhất là thời kì làm hạt.
Các đồng chí đại diện cho cơ quan chuyên môn của huyện, tỉnh đều tán thành ý kiến trên và đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài cần đánh giá và hoàn thiện quy trình kĩ thuật thích hợp cho từng vùng miền, mùa vụ để giống lúa sau khi công nhận chính thức được nhân rộng nhanh ra nhiều địa phương khác và sớm được đưa vào cơ cấu giống lúa ở từng mùa vụ.
Trần Thị Liên
Trạm Khuyến nông Nam Sách, Hải Dương