Yêu cầu của thị trường thế giới về phát triển bền vững, truy xuất nguồn gốc và các chứng chỉ quốc tế ngày càng khắt khe, đặt ra thách thức lớn cho ngành lâm nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh đó, việc phát triển các vùng nguyên liệu gỗ lớn, tập trung, đồng bộ về giống, kỹ thuật và thời gian khai thác là yêu cầu tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và giá trị sản phẩm gỗ. Đặc biệt, việc đạt được các chứng chỉ quản lý rừng bền vững quốc tế, điển hình là chứng chỉ FSC (Forest Stewardship Council), không chỉ là điều kiện bắt buộc để sản phẩm gỗ Việt Nam thâm nhập sâu vào các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Nhật Bản, mà còn góp phần khẳng định cam kết phát triển bền vững của ngành lâm nghiệp.
Trong nhiều năm qua, rừng trồng sản xuất đã trở thành một bộ phận quan trọng của ngành lâm nghiệp Việt Nam, góp phần cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến gỗ và nâng cao đời sống cho người dân nông thôn. Theo thống kê, diện tích rừng trồng của cả nước đạt trên 4,7 triệu ha (Quyết định số 561/QĐ-BNNMT ngày 31/3/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố hiện trạng rừng năm 2024, tính đến 31/12/2024), trong đó vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung có diện tích rừng trồng hơn 1,8 triệu ha, chiếm gần 40% diện tích rừng trồng toàn quốc.
Đối với diện tích rừng gỗ lớn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Kế hoạch "Phát triển rừng trồng sản xuất gỗ lớn giai đoạn 2024 - 2030". Theo đó, đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng diện tích rừng trồng sản xuất gỗ lớn đạt khoảng 1 triệu ha, cụ thể sẽ duy trì diện tích rừng trồng gỗ lớn hiện có là 500 nghìn ha và phát triển mới giai đoạn 2024 - 2030 khoảng 450 nghìn - 550 nghìn ha. Vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung được xác định là trung tâm nguyên liệu gỗ lớn của cả nước với nhiệm vụ duy trì hơn 300 nghìn ha rừng hiện có và trồng mới 280 -348 nghìn ha trong giai đoạn 2024 - 2030.
Để đạt được các mục tiêu nói trên cần thiết phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng cùng người dân. Hệ thống khuyến nông và lực lượng khuyến nông cộng đồng được xác định là lực lượng đồng hành cùng người trồng rừng, các tổ chức, doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu gỗ lớn đảm bảo thực hiện kế hoạch thắng lợi cũng như đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.
Ngày 30/9/2025, tại xã Bến Quan (tỉnh Quảng Trị), Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị tổ chức Tọa đàm “Khuyến nông cộng đồng với phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn bền vững” để nhìn lại những kết quả, chia sẻ kinh nghiệm và định hướng giải pháp phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn tập trung, đáp ứng nhu cầu chế biến và xuất khẩu trong giai đoạn mới. Sự kiện có sự tham dự của trên 100 đại biểu, gồm đại diện các cơ quan Trung ương, địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ khuyến nông cộng đồng và nông dân tiêu biểu đến từ các tỉnh Bắc Trung Bộ.
Tại toạ đàm, các đại biểu đều thống nhất đánh giá hệ thống khuyến nông, đặc biệt là lực lượng khuyến nông cộng đồng, có vai trò then chốt, vừa là cầu nối, vừa là lực lượng tiên phong để phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn bền vững, giúp người dân thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang tổ chức sản xuất gắn với thị trường quốc tế. Nhiệm vụ của lực lượng khuyến nông cộng đồng là chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trồng rừng thâm canh gỗ lớn (tổ chức tập huấn, tư vấn, hướng dẫn tại hiện trường theo nhu cầu cộng đồng; xây dựng mô hình trình diễn, tổ chức tham quan, học tập, tổng kết và nhân rộng các mô hình; hướng dẫn thực hành quản lý rừng bền vững, hướng dẫn mô hình sinh kế xanh...); Hỗ trợ hợp tác xã và nhóm hộ chuẩn bị hồ sơ, quy trình sản xuất, giám sát tuân thủ, kết nối các tổ chức chứng nhận để cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững; Làm đầu mối để nông dân – hợp tác xã ký hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp, bảo đảm đầu ra ổn định và truy xuất nguồn gốc. Khuyến nông cộng đồng cũng là lực lượng thúc đẩy ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý vùng nguyên liệu gỗ lớn, tuyên truyền quy chế phòng chống cháy rừng, tập huấn an toàn lao động lâm nghiệp; hỗ trợ xây dựng hoặc tái cơ cấu hợp tác xã lâm nghiệp, lập phương án sản xuất kinh doanh, phương án tài chính – tín dụng, hướng dẫn tiêu chuẩn, quy trình nội bộ...
    |
 |
| Đại biểu trao đổi về những thuận lợi, khó khăn khi triển khai hoạt động tại địa phương |
Tọa đàm là dịp để đại biểu cùng nhau trao đổi, thảo luận về những thuận lợi và khó khăn trong trong việc phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn tại từng địa phương; đề ra định hướng chiến lược cũng như các giải pháp để tiếp tục phát huy vai trò của tổ khuyến nông cộng đồng trong vùng nguyên liệu gỗ lớn trong thời gian tới.
Theo đó, trước khi sáp nhập chính quyền địa phương 2 cấp, tại 02 tỉnh được lựa chọn để thực hiện Đề án Thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022- 2025 là Thừa Thiên Huế và Quảng Trị (cũ) và mở rộng tại 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình (cũ) đã thành lập được 139 tổ khuyến nông cộng đồng với tổng số 3.632 thành viên khuyến nông cộng đồng. Tuy nhiên, sau khi thực hiện sáp nhập, hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng này có sự thay đổi lớn. Hiện nhiều tổ khuyến nông cộng đồng trên địa bàn đang tạm dừng hoạt động chờ kiện toàn tổ chức trong thời gian tới, làm ảnh hưởng đến quá trình xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu gỗ lớn.
Tại Quảng Trị, sau sáp nhập hai tỉnh Quảng Trị và Quảng Bình (cũ), 100% các tổ khuyến nông cộng đồng đều không có tổ trưởng nên không có người điều hành công việc, xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động ở cơ sở.
Các đại biểu tham dự tọa đàm cho rằng, việc trước mắt cần thực hiện ngay là tổ chức sắp xếp, kiện toàn lại các tổ khuyến nông cộng đồng ở các xã, phường mới. Các phương án được đưa ra là: 1. Tổ chức lại các Tổ khuyến nông cộng đồng trên cơ sở các tổ hiện có; đặt tại Trạm Khuyến nông khu vực, hoạt động quy mô liên xã; Quyết định tổ chức lại, kiện toàn tổ do Trung tâm Khuyến nông cấp tỉnh ban hành; Tổ trưởng là cán bộ khuyến nông của Trạm Khuyến nông khu vực phụ trách địa bàn; Tổ phó là đại diện chính quyền địa phương nơi Trạm đặt trụ sở làm việc. Phương án 2 là tổ chức lại các Tổ khuyến nông cộng đồng trên cơ sở các tổ hiện có; đặt tại xã, hoạt động quy mô xã; Quyết định tổ chức lại, kiện toàn tổ do UBND xã ban hành; Tổ trưởng là lãnh đạo UBND xã; Tổ phó là cán bộ của Trạm Khuyến nông khu vực phụ trách địa bàn. Thành viên tổ là đại diện các tổ chức, chính quyền, đoàn thể, hợp tác xã, doanh nghiệp ở địa phương, ưu tiên nông dân giỏi, những người có tâm huyết, uy tín trong cộng đồng.
Để thực sự phát huy vai trò của tổ khuyến nông cộng đồng, tọa đàm kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm ban hành Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc ngành Nông nghiệp và Môi trường (theo quy định Nghị định số 150/2025/NĐ-CP của Chính phủ); Ban hành công văn hướng dẫn các tỉnh, thành phố củng cố, kiện toàn các Tổ khuyến nông cộng đồng. Các địa phương khẩn trương ban hành Quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của Trung tâm Khuyến nông cấp tỉnh và các Trạm khuyến nông khu vực đảm bảo điều kiện pháp lý để hoạt động; Quy chế phối hợp giữa Trung tâm Khuyến nông cấp tỉnh/ Trạm Khuyến nông khu vực với các Chi cục chuyên môn thuộc Sở và Ủy ban nhân dân cấp xã mới để triển khai các hoạt động khuyến nông và các nhiệm vụ được giao đảm bảo thông suốt, hiệu quả. Ủy ban nhân dân cấp xã cần kiện toàn cán bộ khuyến nông cơ sở, cộng tác viên khuyến nông, Tổ khuyến nông cộng đồng theo chính quyền mới để hoạt động đáp ứng nhu cầu của người dân tại địa phương.
|
 |
| Ông Lê Quốc Thanh phát biểu tại toạ đàm |
Trong khuôn khổ buổi tọa đàm, các đại biểu đã tham quan và tìm hiểu về hoạt động sản xuất giống cây lâm nghiệp rừng gỗ lớn tại vườn ươm Long Thành, xã Bến Quan. Đây là cơ sở sản xuất giống cây lâm nghiệp công nghệ cao với diện tích 2,2 ha, năng lực sản xuất từ 3-3,5 triệu cây giống/năm, doanh thu đạt 1,5 tỉ đồng/năm, là nơi cung cấp giống cây lâm nghiệp chất lượng cao cho vùng nguyên liệu.
|
 |
| Các đại biểu tham quan vườn ươm cây giống Long Thành |
BBT