Để chăn nuôi gà phát triển bền vững, cần hình thành vùng chăn nuôi gà thịt tập trung, phát huy lợi thế và tiềm năng của ngành chăn nuôi gà, tập trung ứng dụng tiến bộ kỹ thuật về giống gà có năng suất, chất lượng cao, áp dụng quy trình VietGAHP, xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm, ổn định đầu ra, tạo sự phát triển chăn nuôi an toàn và bền vững.
Giai đoạn năm 2022 – 2024, Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng chủ trì phối hợp với Trung tâm Khuyến nông các tỉnh: Thái Nguyên, Hải Dương, Bắc Giang, Phú Thọ triển khai dự án khuyến nông Trung ương “Xây dựng mô hình chăn nuôi gà thịt lông màu VietGAHP, liên kết HTX theo chuỗi giá trị tại một số tỉnh phía Bắc”.
Dự án triển khai đạt được các mục tiêu: Hình thành vùng chăn nuôi gà thịt tập trung gắn với chuỗi liên kết nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm; Nhân rộng và nâng cao kiến thức cho người sản xuất về kỹ thuật chăn nuôi theo VieGAHP; Nâng cao năng lực, vai trò của HTX liên kết với doanh nghiệp trong tổ chức sản xuất và bao tiêu sản phẩm cho người dân.
Tiến bộ khoa học công nghệ, tiến bộ về quản lý dự án áp dụng:
- Về giống: Chuyển giao gà giống lông màu ri lai, mía lai, chọi lai, hồ lai… được cung cấp từ các cơ sở cung cấp giống đáp ứng được yêu cầu (theo điều 18 Luật Chăn nuôi). Giống gà được cung cấp từ các cơ sở chăn nuôi có uy tín, bảo đảm chất lượng, có nguồn gốc rõ ràng, có hồ sơ ghi rõ tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân nơi cung cấp, thời gian cung cấp, số lượng, chủng loại, có giấy kiểm dịch theo quy định.
Chất lượng con giống: được công bố tiêu chuẩn cơ sở theo quy định.
- Vật tư chính mô hình: Thức ăn hỗn hợp cho gà thịt 1-21 ngày tuổi, protein thô ≥ 20%; TAHH gà thịt từ 22 ngày tuổi đến xuất chuồng, protein thô ≥ 17%. Thức ăn do dân đối ứng 100%. Dự án cấp vắc-xin cho các hộ dân như sau: gà thương phẩm 7 liều/con gồm các loại vắc-xin là gum, new, ND - IB, đậu, cúm, hoá chất sát trùng (ngân sách hỗ trợ 50%, dân đối ứng 50%), đảm bảo chất lượng, có nguồn gốc xuất sứ rõ ràng được mua tại các cơ sở uy tín, chất lượng.
- Quy trình áp dụng: áp dụng theo quy trình thực hành chăn nuôi nuôi tốt cho gà tại Việt Nam (VietGAHP chăn nuôi gà) theo Quyết định số 4653/QĐ-BNN-CN ngày 10/11/2015 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT.
- Tổ chức sản xuất liên kết tiêu thụ sản phẩm: tổ chức sản xuất theo nhóm hộ hoặc Tổ Hợp tác hoặc Hợp tác xã và có ký kết hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm.
* Những kết quả chính đạt được:
- Hoạt động xây dựng mô hình trình diễn:
Dự án đã xây dựng 13 mô hình, quy mô 94.000 con gà lông màu thương phẩm ở 94 hộ tham gia mô hình tại 13 điểm trên địa bàn 5 tỉnh/thành trong 3 năm từ năm 2022 - 2024: Hải Phòng, Thái Nguyên, Hải Dương, Bắc Giang, Phú Thọ.
Kết quả đạt được cụ thể như sau:
+ Gà ri lai (14 tuần tuổi): tỷ lệ nuôi sống đạt 96,14%, khối lượng đạt bình quân 1,91 kg/con, tiêu tốn thức ăn 2,9 kg thức ăn/kg.
+ Gà hồ lai (14 tuần tuổi): tỷ lệ nuôi sống đạt 96,82%, khối lượng đạt bình quân 2,42 kg/con, tiêu tốn thức ăn 2,85 kg thức ăn/kg.
+ Gà mía lai (14 tuần tuổi): tỷ lệ nuôi sống đạt 96,82%, khối lượng đạt bình quân 2,31kg/con, tiêu tốn thức ăn 2,84 kg thức ăn/kg.
Các chỉ tiêu này đều cao so với yêu cầu của dự án và so với ngoài mô hình.
Do nhu cầu và thị hiếu người tiêu dùng ở tất cả các địa phương triển khai dự án đều tốt nên chăn nuôi gà ri lai, hồ lai, mía lai ở tất cả các địa phương triển khai dự án đều phát triển mạnh. Giống gà ri lai, hồ lai, mía lai rất phù hợp để đưa vào sản xuất tại tất cả các địa phương triển khai dự án.
+ Gà chọi lai (14 tuần tuổi): tỷ lệ nuôi sống đạt 97,5%, khối lượng đạt bình quân 2,0kg/con, tiêu tốn thức ăn 2,90 kg thức ăn/kg. Các chỉ tiêu này đều cao so với yêu cầu của dự án và so với ngoài mô hình. Giống gà chọi lai phát triển ở Bắc Giang và Hải Phòng tốt hơn so với các địa phương khác. Hiện tại giống gà này mới chỉ phát triển ở quy mô nhỏ, số hộ nuôi chưa nhiều. Cần có thêm thời gian để tuyên truyền nhân rộng phát triển giống gà này ra sản xuất đại trà.
+ Thực hiện quy trình VietGAHP: 100% số hộ được cấp chứng nhận VietGAHP. Dịch bệnh giảm, tỷ lệ nuôi sống cao (tăng lên từ 2 – 3% so với trước khi tham gia dự án). Chi phí thuốc thú y giảm từ 1.000 đồng – 2.000 đồng/con. Chất lượng sản phẩm cao, hiệu quả kinh tế tăng.
+ Kết quả thực hiện liên kết tiêu thụ sản phẩm: Mỗi mô hình đã liên kết được 01 Hợp tác xã, thực hiện được 01 hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm. Trong hợp đồng nêu rõ những nguyên tắc, quy định khi ký kết hợp đồng, đảm bảo 2 bên cùng có lợi, giúp cho việc tiêu thụ sản phẩm được tốt hơn, tạo đầu ra ổn định cho người chăn nuôi, giúp chăn nuôi phát triển bền vững.
Hợp tác xã/nhóm hộ có vai trò quy tụ các thành viên để cùng hợp tác sản xuất, nhập giá thức ăn chăn nuôi, vật tư chăn nuôi với số lượng lớn được giá rẻ. Hợp tác sản xuất để đủ năng lực ký hợp đồng với các doanh nghiệp (thương lái) thu mua sản phẩm chăn nuôi. Tăng khả năng tiếp cận thông tin thị trường, rút ngắn khâu trung gian trong quá trình tiêu thụ sản phẩm, hạn chế việc bị thương lái ép giá… Tạo vùng nguyên liệu sản phẩm chăn nuôi an toàn cung cấp thường xuyên; tăng khả năng tiêu thụ, tăng khả năng tìm kiếm thị trường xuất khẩu; có điều kiện xây dựng nhãn hiệu cho sản phẩm để cho người tiêu dùng nhận biết. Có điều kiện phát triển thương hiệu sản phẩm chăn nuôi an toàn, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm.
    |
 |
| Mô hình gà ri lai tại Hải Phòng |
- Hoạt động thông tin tuyên truyền: đã tổ chức 13 hội nghị tham quan cho 390 người tham dự; thiết kế, in ấn và lắp đặt 94 biển báo mô hình tại 94 hộ tham gia mô hình; thực hiện 26 tin bài đăng tải trên trang website Trung tâm Khuyến nông, Sở Nông nghiệp và PTNT. Nội dung các tin bài tập trung tuyên truyền về việc triển khai dự án, các tiến bộ kỹ thuật của dự án để nhân rộng ra sản xuất đại trà. Thiết kế, in ấn, cấp phát 16200 tờ gấp kỹ thuật, Tổ chức 02 Hội nghị tổng kết năm của dự án trong năm 2022 và 2023, Hội nghị giới thiệu kết quả dự án. Các nhiệm vụ thông tin tuyên truyền thực hiện đạt hiệu quả cao; người chăn nuôi tiếp cận được những tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; nhận thức, hành vi, tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm theo hướng tích cực và phát triển bền vững.
- Hoạt động đào tạo, tập huấn ngoài mô hình: đã tổ chức 30 lớp tập huấn đào tạo ngoài mô hình, tổng số 900 học viên là các hộ chăn nuôi ngoài mô hình có triển vọng tham dự để nhân rộng mô hình. Kết quả 100% học viên đều nắm được các kiến thức được tập huấn để áp dụng vào sản xuất. Trên 60% học viên đạt loại khá, giỏi.
Năm 2022 - 2024, thực hiện 13 hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm tại 13 nhóm hộ tại Hải Phòng, Hải Dương, Thái Nguyên, Bắc Giang và Phú Thọ. Các hợp đồng nêu rõ trách nhiệm và quyền lợi của các bên tham gia cũng như các quy định về xử phạt khi vi phạm hợp đồng. Toàn bộ sản phẩm được tiêu thụ thông qua hợp đồng liên kết, giá bán ra cao hơn giá thị trường tại cùng thời điểm từ 500 – 1.000 đồng/kg. Sản phẩm được các công ty, các siêu thị, nhà hàng, bếp ăn tập thể, trường học...trên địa bàn tỉnh, Hà Nội và các tỉnh thành lân cận.
Từ năm 2022 – 2024, đã nhân rộng mô hình tại 34 hộ, quy mô 39.500 con, có xác nhận của địa phương. Dự án đã thu hút nhiều hộ nông dân tham gia, tại các địa phương triển khai dự án, số hộ chăn nuôi gà lông màu (ri lai, hồ lai, chọi lai) theo VietGAHP tăng lên rõ rệt (từ 10% lên 30%); nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo vệ sinh môi trường và sức khỏe cộng đồng, góp phần phát triển chăn nuôi an toàn và bền vững, đạt hiệu quả cao.
- Hiệu quả kinh tế tăng từ 15,5% - 20,24% so với ngoài dự án, đạt mục tiêu của dự án (so với yêu cầu của dự án hiệu quả kinh tế tăng 15%).
- Hiệu quả xã hội, môi trường:
Dự án đã xây dựng mô hình liên kết từ sản xuất, đến tiêu thụ sản phẩm. Về tổ chức sản xuất, đã hình thành nhóm hộ liên kết, tổ hợp tác, liên kết Hợp tác xã để cùng nhau ứng dụng khoa học kỹ thuật về giống, quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng, cùng nhau mua thức ăn chăn nuôi và vật tư đầu vào với số lượng lớn, được giá rẻ. Cùng nhau chăn nuôi áp dụng quy trình VietGAHP và đã đạt chứng nhận VietGAHP. Sản phẩm VietGAHP do được kiểm soát tốt nên có chất lượng cao hơn hẳn so với sản phẩm thông thường, dễ bán hơn và bán được giá cao hơn so với sản phẩm chưa áp dụng quy trình VietGAHP. Đồng thời nhóm hộ duy trì sản xuất, cung cấp sản lượng hàng hóa ổn định hơn so với chăn nuôi đơn lẻ như trước, có sản phẩm thường xuyên với số lượng ổn định, nên có khả năng thực hiện được hợp đồng liên kết với các doanh nghiệp, hợp tác xã tiêu thụ sản phẩm, giúp đầu ra sản phẩm ổn định hơn. Hợp tác xã là đầu mối để liên kết với các doanh nghiệp, đơn vị thu mua, lò giết mổ để tiêu thụ sản phẩm gà thịt cho nhóm hộ. Giá sản phẩm tại thời điểm thu mua sẽ theo giá thị trường hoặc đàm phán ba bên (Hợp tác xã – Đơn vị tiêu thụ - Nhóm hộ) để được giá tốt nhất.
Việc liên kết đã giúp nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội, nâng cao thu nhập và tạo việc làm ổn định cho người chăn nuôi.
Hành vi, kỹ năng sản xuất của người chăn nuôi, nhất là chăn nuôi nông hộ thay đổi từ chăn nuôi truyền thống, theo nếp cũ, phân tán, mạnh ai lấy làm sang phát triển chăn nuôi hàng hóa áp dụng quy trình VietGAHP nông hộ, có giá trị gia tăng cao, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường, an toàn sinh học và bền vững.
Dự án tập huấn và truyên truyền cho người chăn nuôi kỹ thuật chăn nuôi gà lông màu theo VietGAHP nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế chăn nuôi; quy trình VietGAHP nhằm truy xuất nguồn gốc từ điều kiện chăn nuôi, con gống, vật tư chăn nuôi…ngăn ngừa và hạn chế các mối nguy cơ gây gây ô nhiễm ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm đối với sản phẩm, bảo vệ môi trường, sức khỏe cộng đồng; Giới thiệu một số kiến thức về liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nhằm gắn kết người sản xuất với thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Các mô hình đều cho kết quả cao về hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường, đem lại thu nhập cho người chăn nuôi, góp phần phát triển chăn nuôi gà bền vững và hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường./.
TS. Vũ Đức Hạnh - Chủ nhiệm dự án
Trung tâm Khuyến nông Hải Phòng