Dự án bước đầu hình thành vùng sản xuất chuyên canh cây ăn quả, ứng dụng công nghệ tiên tiến trên cơ sở liên kết bền vững giữa các hợp tác xã với các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu, nhằm thúc đẩy nhanh, hiệu quả và bền vững quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp của vùng Tây Bắc. Dự án còn góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho bà con nông dân trong vùng.
Đến thăm mô hình trồng chanh leo của Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Bảo Sam, xã Chiềng Lương, huyện Mai Sơn, một trong những mô hình dự án hỗ trợ giống chanh leo DG1, được nghe ông Lò Văn Sam, Giám đốc HTX nông nghiệp Bảo Sam, Mai Sơn chia sẻ về quá trình thực hiện dự án. Năm 2021, HTX được hỗ trợ 50% cây giống, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, thâm canh theo tiêu chuẩn VietGAP. Đến nay, HTX duy trì sản xuất hơn 30 ha chanh leo và liên kết trồng gần 70 ha chanh leo với các hộ ở các xã Cò Nòi, Chiềng Lương và Phiêng Pằn. Hiện nay sản phẩm chanh leo của HTX Bảo Sam ngoài được các công ty thu mua theo hợp đồng bao tiêu sản phẩm, còn được tiêu thụ rộng rãi tại thị trường trong nước. Dự kiến trong năm 2025 HTX sẽ tham gia liên kết với các hộ dân, triển khai mở rộng diện tích trồng chanh leo từ 30 – 40 ha.
    |
 |
| Mô hình trồng chanh leo của hộ ông Lò Văn Sam |
Thành công của dự án không chỉ dừng lại ở những hộ nông dân được hỗ trợ trực tiếp mà điểm đáng mừng là nhiều hộ sản xuất khác, khi chứng kiến hiệu quả của mô hình đã tự nguyện tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất.
Ông Quàng Văn Hợi, bản Sàng, Xã Chiềng Lương, chia sẻ thấy bà con thành viên HTX nông nghiệp Bảo Sam trồng giống chanh leo mới quả to đẹp, năng suất cao, nên ông đã đề nghị được liên kết sản xuất. Gia đình tự nguyện đầu tư cây giống mới, HTX hỗ trợ, hướng dẫn kỹ thuật sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ vậy, 8.000 m2 đất trồng ngô trước đây của gia đình nay đã cho thu hoạch gần 30 tấn chanh leo mỗi năm. HTX bao tiêu sản phẩm nên ông không phải lo lắng về đầu ra.
Bên cạnh chanh leo thì xoài là một trong những cây trồng thế mạnh của tỉnh Sơn La trong sản xuất, chế biến sâu và góp phần quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Để nâng cao chất lượng xoài, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, dự án đã tập trung hướng dẫn người dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm cho người dân.
Năm 2023, HTX dịch vụ nông nghiệp xoài Sông Mã, xã Nà Nghịu, huyện Sông Mã được Trung tâm Khuyến nông tỉnh hỗ trợ xây dựng mô hình thâm canh xoài an toàn. Ông Nguyễn Văn Vượng, Giám đốc HTX, chia sẻ: Nhờ sự hỗ trợ của Trung tâm Khuyến nông tỉnh, HTX đã đạt được chứng nhận sản xuất xoài an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP trên diện tích 10 ha. Năm 2024, dù thời tiết không thuận lợi, hạn hán kéo dài nhưng năng suất xoài của HTX vẫn đạt 20 tấn/ha, cao hơn 30% so với các vườn xoài khác trong vùng. Sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu sang Trung Quốc, mang lại doanh thu khoảng 1,4 tỷ đồng cho HTX.
Trong 3 năm qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cũng đã tổ chức 6 lớp tập huấn kỹ thuật trồng, thâm canh xoài, dứa, chanh leo theo tiêu chuẩn VietGAP; hỗ trợ quản lý kinh doanh HTX trồng cây ăn quả. Ngoài ra, tổ chức tập huấn với nội dung về lợi ích của liên kết sản xuất với nhà máy chế biến cho 30 hộ ở huyện Quỳnh Nhai không nằm trong mô hình trồng dứa VietGAP. Bên cạnh đó, hỗ trợ 945.000 chồi dứa, trên 47.000 cây dứa trồng dặm, 3.400 cây giống chanh leo, 980 túi bao quả xoài... Đến nay, trên địa bàn tỉnh, dự án đã thực hiện 5 mô hình trồng thâm canh cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP, gồm: 20 ha xoài tại huyện Yên Châu, Sông Mã; 5 ha chanh leo tại huyện Mai Sơn, 20 ha dứa tại huyện Quỳnh Nhai, Mường La, Sông Mã và Thuận Châu.
Các mô hình được triển khai đã chứng minh hiệu quả công tác khuyến nông, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức, phương pháp canh tác của nông dân, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và xuất khẩu.
Ông Công Xuân Ngọc, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La, cho biết: Thành công bước đầu của dự án là cơ sở để Trung tâm tuyên truyền, vận động bà con nhân rộng các mô hình, kết nối với các nguồn vốn của tỉnh, huyện để triển khai. Song song với đó, Trung tâm sẽ tiếp tục tư vấn, hỗ trợ về kỹ thuật cho các hộ trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia mô hình. Đồng thời, kiến nghị Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tiếp tục đầu tư, mở rộng quy mô dự án, tăng cường nguồn vốn và mở rộng đối tượng thụ hưởng. Mục tiêu là phát triển vùng nguyên liệu bền vững, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, góp phần gia tăng giá trị sản phẩm trên cùng một diện tích đất, từ đó giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống.
Các mô hình trồng và thâm canh cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP được dự án hỗ trợ, triển khai đã thực sự trở thành điểm sáng trong nông nghiệp, góp phần thúc đẩy liên kết sản xuất và tiêu thụ, hướng tới nền nông nghiệp bền vững. Với sự hỗ trợ tích cực từ Trung tâm Khuyến nông tỉnh về kỹ thuật và vật tư, cùng với những nỗ lực tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi phương thức sản xuất, dự án đã và đang từng bước thay đổi tư duy canh tác của bà con nông dân, từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa theo chuỗi liên kết, nâng cao giá trị nông sản.
Nguyễn Huyền Trang
Trung tâm Khuyến nông Sơn La