Kết quả mô hình được đánh giá thành công, phù hợp cho cây trồng trên đất vườn đồi vốn khó khăn về nguồn nước tưới và khâu chăm sóc cây trồng.
Ông Trần Ngọc Sơn là chủ hộ tham gia mô hình hiện có diện tích đất đồi rừng hơn 30 ha được quy hoạch khá khoa học cho phát triển sản xuất nông lâm nghiệp. Ngoài diện tích chính là trồng rừng sản xuất hơn 20 ha, có 6 ha đất vị trí đồi thấp tập trung gần ao nuôi cá, có nguồn nước từ khe suối dẫn về tích trữ ổn định được ưu tiên cho phát triển cây ăn quả như: bưởi, hồng không hạt… đặc biệt là cây thanh long ruột đỏ đã chiếm gần 4 ha có tuổi cây 3-5 năm tuổi đang thời kỳ cho quả tốt nhất. Cây thanh long được trồng phân lô, bố trí theo hàng có mật độ khoảng cách hợp lý (1.200 trụ cây/ha) rất thuận lợi cho việc áp dụng TBKT mới vào thâm canh, chăm sóc để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm quả thanh long, giảm chi phí đầu vào, nhân công lao động. Việc mạnh dạn tham gia mô hình tưới nước tiết kiệm sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của Isarel đã giúp gia đình ông Sơn giảm được 2-3 nhân công kéo vòi dây bơm tưới nước cả buổi mỗi khi thời tiết khô hạn, khi cây vào kỳ bón phân thúc. Nhờ có hệ thống tưới nhỏ giọt mà lượng nước tưới được tiết kiệm cũng như phân bón sử dụng hiệu quả hơn.
Theo chia sẻ của ông Sơn: Khi vận hành hệ thống tưới nước nhỏ giọt cho 1,5 ha thanh long (1.800 trụ thanh long), chỉ cần thao tác bật cầu dao điện và mở van nước ở trục chính thì tự động tất cả các đường ống dẫn trong hệ thống có van bù áp đã tạo được cân bằng áp suất đẩy nước lan tỏa đến các vị trí như nhau, dẫn nước về từng gốc cây, lượng nước mỗi gốc cây nhận được bằng nhau, nước nhỏ giọt ngấm dần vào đất, không bị thất thoát trên bề mặt và rất thuận tiện khi kết hợp bón bổ sung phân bón dạng hòa tan để các trụ cây được nhận phân đúng thời điểm cần bón. Đặc biệt, trong thời gian khô hạn và nắng nóng trên diện rộng như trong tháng 3 đến 4/2024 vừa rồi, cây thanh long trên đất vùng đồi khó nước nhờ có hệ thống tưới tiết kiệm nên gia đình vẫn chăm sóc cây phát triển tốt, lại giảm đến 80% nhân công, hiện đang tập trung chăm sóc để cây vào vụ hoa quả sớm năm nay. Trong khi những diện tích khác ngoài mô hình khó khăn nguồn nước tưới nhiều cây bị cháy dám vỏ cành, phát triển kém sẽ cho quả muộn hơn.
Hệ thống tưới dùng thiết bị công nghệ tiên tiến, mỗi trụ cây thanh long được dùng 3 mét dây tưới bù áp đục lỗ (Landlin), khoảng cách 20 cm/lỗ nhỏ giọt vòng quanh vùng gốc cây, lưu lượng nước đạt 2 lít/giờ, thời gian mỗi lần tưới 2-3 giờ tùy thuộc vào lượng cần tưới. Nước nhỏ ngấm sâu vào tầng đất canh tác nên bộ rễ cây hấp thu tốt, tiết kiệm đến 40% lượng nước so với tưới nước kéo vòi tưới phun trên bề mặt đất. Thời điểm bón phân bổ sung dinh dưỡng ở kỳ bón thúc, sử dụng phân hòa tan qua bộ châm phân của hệ thống, phân được hòa cùng vào nguồn nước tưới trong hệ thống rất thuận lợi, bón đều cho toàn diện tích cây trong mô hình,
Kết quả đạt được ở mô hình rất hữu ích cho chủ vườn, phương thức tưới nước tiết kiệm dạng nhỏ giọt cho cây trồng sẽ cung cấp nước và dinh dưỡng một cách chủ động, không phụ thuộc vào thời tiết, thời gian và nhân công lao động, nhất là trong các tháng thời tiết nắng nóng và khô hạn ở các vùng trồng cây ăn quả trên đất vườn đồi. Nước ngấm vào đất từ từ không gây lãng phí, nước và phân bón hòa tan chỉ được cấp vào vùng rễ cây nên không bị thất thoát trên bề mặt đất, không bị chảy tràn, hạn chế cỏ dại cạnh tranh, không gây sói mòn, phá vỡ kết cấu đất so với cách tưới gốc truyền thống… Đây là phương thức thâm canh cây trồng tiên tiến được những nước có nền nông nghiệp phát triển áp dụng, mô hình khuyến nông hỗ trợ nông dân sản xuất chi phí đầu tư thiết bị hệ thống tưới là hàng nhập khẩu có chất lượng tốt, được thiết kế lắp đặt phù hợp địa hình, điều kiện sản xuất của người dân. Tổng kinh phí đầu tư mô hình 150 triệu đồng được hỗ trợ cho người dân thúc đẩy phát triển sản xuất theo định mức của khuyến nông nhà nước. Hệ thống tưới nước tiết kiệm nhỏ giọt đi vào vận hành đã giảm tối đa nguồn nhân công, tiết kiệm nước tưới và cây trồng sử dụng hiệu quả phân bón… sẽ góp phần tăng năng suất và giá trị sản phẩm khi thu hoạch. Mô hình được ước tính sau 2 - 3 năm sản xuất sẽ thu hoàn vốn đầu tư, giá trị sử dụng hệ thống tưới có tuổi thọ lên đến 10 năm hoặc lâu hơn nữa nếu được bảo dưỡng đúng cách.
Mô hình là địa chỉ tin cậy được nhiều hộ dân trong vùng đến tham quan, tìm hiểu và được hệ thống Khuyến nông, chính quyền cơ sở khuyến cáo mở rộng ra sản xuất, khuyến khích nông dân mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng có hiệu quả để mang lại lợi ích thiết thực cho phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn.
Nguyễn Đình Trung
Trung tâm Khuyến nông Phú Thọ