Bồi dưỡng kiến thức MRV cho cán bộ khuyến nông và Hợp tác xã trong sản xuất lúa
Từ ngày 13-15/11, tại phường Long Xuyên, tỉnh An Giang, Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp Viện Môi trường Nông nghiệp và Trung tâm khuyến nông An Giang tổ chức lớp tập huấn “Hướng dẫn đo đạc, báo cáo và thẩm định (MRV) phát thải khí nhà kính” dành cho 30 học viên là cán bộ quản lý nông nghiệp, kỹ thuật viên, cán bộ khuyến nông, thành viên Hợp tác xã (HTX) và khuyến nông cộng đồng trên địa bàn tỉnh An Giang. Đây là hoạt động nằm trong chuỗi đào tạo nâng cao năng lực cho giảng viên nguồn (ToT) về canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
    |
 |
| Các học viên thảo luận nhóm tại lớp tập huấn |
Lớp tập huấn được xem là một trong những bước chuẩn bị quan trọng để An Giang thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hec-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp” nhằm triển khai đúng, đủ và minh bạch các yêu cầu kỹ thuật về giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất lúa.
Phát biểu tại buổi khai mạc đại diện Viện Môi trường Nông nghiệp Thạc sĩ Đinh Quang Hiếu cho biết, MRV là cơ sở khoa học và thực tiễn để lượng hóa chính xác các thành quả giảm phát thải khí nhà kính của Đề án. MRV không chỉ là công cụ đo lường mà còn là “xương sống” của các mô hình nông nghiệp carbon thấp.
Canh tác lúa nước là một trong những nguồn phát thải khí mê-tan (CH₄) lớn nhất trong nông nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống MRV là yêu cầu bắt buộc để Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời đáp ứng chỉ tiêu của Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao.
Tại lớp tập huấn, nhiều học viên bày tỏ thuận lợi và khó khăn khi tham gia thực hiện Đề án trong canh tác lúa giảm phát thải khí nhà kính. Chị Trần Thị Mỹ Phượng cho biết: Nông dân rất đồng tình tham gia đề án, các bước triển khai về giảm lượng giống, thuốc thuốc bảo vệ thực vật (BVTV)… nông đều ủng hộ cao. Tuy nhiên, do diện tích đất còn rời rạc việc quản lý nước chưa đồng bộ và thu gom rơm còn hạn chế sẽ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và tăng phát thải khí nhà kính.
Điểm nhấn của chương trình là chuyến tham quan thực địa tại hai mô hình thí điểm 50 ha áp dụng MRV tại HTX Hiệp Xuân Phú (xã Bình Thạnh Đông) và HTX Thanh Niên Phú Hòa (xã Tân Hội). Tại đây, học viên được quan sát thực tế cách thu thập số liệu hoạt động, cách ghi chép nhật ký sản xuất, cách theo dõi hệ thống tưới ướt – khô xen kẽ, cũng như cách đánh giá lượng rơm rạ và lượng phân bón sử dụng.
|
 |
| Học viên tham quan thực địa tại mô hình thí điểm 50 ha áp dụng MRV tại HTX Hiệp Xuân Phú (xã Bình Thạnh Đông) và HTX Thanh Niên Phú Hòa (xã Tân Hội) |
TS. Bùi Thị Phương Loan, Trưởng bộ môn mô hình hóa và Cơ sở dữ liệu, Viện Môi trường Nông nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ: Hệ thống MRV giúp lượng hóa chính xác mức độ giảm phát thải từ từng biện pháp canh tác, như “3 giảm 3 tăng” và “1 phải 5 giảm”, tưới ướt - khô xen kẽ, quản lý phân bón hay xử lý rơm rạ. Nếu không có MRV, chúng ta không thể chứng minh hiệu quả giảm phát thải và khó tiếp cận các nguồn tài chính carbon.
Trong ba ngày tập huấn, học viên sẽ được giới thiệu trọn vẹn các khái niệm về khí nhà kính, quy trình đo đạc hiện trường, thu thập dữ liệu hoạt động, tính toán lượng phát thải, lập báo cáo và quy trình thẩm định độc lập. Đặc biệt, các buổi thảo luận nhóm đã giúp học viên nắm vững cách áp dụng MRV vào từng mô hình canh tác thực tế của tỉnh.
MRV yêu cầu cấp thiết trong quản lý nông nghiệp xanh hiện nay
TS.Bùi Thị Phương Loan nhấn mạnh, một hệ thống MRV minh bạch, đáng tin cậy sẽ là nền tảng để thu hút đầu tư, tài chính carbon và các nguồn lực quốc tế cho ngành sản xuất lúa gạo nói riêng và toàn ngành nông nghiệp của nước ta nói chung. Lớp tập huấn chính là lực lượng nòng cốt, là cánh tay nối dài trực tiếp nhất đến với các HTX, bà con nông dân trong bối cảnh chuyển đổi nền nông nghiệp xanh.
Tại lớp tập huấn học viên cũng được ôn lại các biện pháp canh tác giảm phát thải đang được triển khai tại ĐBSCL như: Kỹ thuật “3 giảm 3 tăng”; giảm chi phí, giảm phát thải. Áp dụng 3 giảm 3 tăng giúp giảm giống, phân đạm và thuốc BVTV, đồng thời tăng năng suất và hiệu quả kinh tế. Kết quả đo đạc của Viện Môi trường Nông nghiệp cho thấy mô hình canh tác lúa áp dụng “3 giảm 3 tăng” tại ĐBSCL giảm 16,7–22,5% lượng phát thải khí nhà kính so với tập quán truyền thống.
Kỹ thuật “1 phải 5 giảm”, bước phát triển nâng cao từ “3 giảm 3 tăng” là giảm giống, giảm phân đạm, giảm nước tưới, giảm thuốc BVTV, giảm thất thoát sau thu hoạch và sử dụng giống chất lượng cao. Với công nghệ này, mức giảm phát thải đạt khoảng 25,3%, tương đương 2,4 tấn CO₂tđ/ha/năm.
Hệ thống canh tác lúa cải tiến SRI, giúp giảm giống tới 80%, tiết kiệm 40–50% nước tưới và giảm 50–100% thuốc BVTV. Các nghiên cứu cho thấy SRI có thể giảm 32–69% phát thải KNK so với sản xuất thông thường.
Quản lý rơm rạ đúng cách, thu gom rơm rạ, ủ compost hoặc sản xuất than sinh học giúp tránh phát sinh khí CH₄ và cải thiện đất. Với MRV, các biện pháp này được theo dõi, ghi nhận và tính toán minh bạch.
Phân bón chậm tan và công nghệ vùi sâu, những giải pháp này giúp giảm từ 20–60% phát thải N₂O và hỗ trợ giảm khí CH₄ khi kết hợp với các biện pháp tưới tiêu hợp lý.
Tất cả những kỹ thuật trên đều cần hệ thống MRV để xác định rõ mức giảm phát thải, đảm bảo tính tin cậy khi báo cáo trong khuôn khổ Đề án 1 triệu ha.
Thạc sĩ Đinh Quang Hiếu khẳng định, việc tổ chức lớp tập huấn MRV tại An Giang được xem là bước chuẩn bị quan trọng để đội ngũ cán bộ khuyến nông, Tổ khuyến nông cộng đồng và HTX nắm chắc yêu cầu kỹ thuật trong đo lường, báo cáo và thẩm định trước khi triển khai thực tế trên quy mô lớn. Khi MRV được áp dụng thống nhất, địa phương sẽ có đầy đủ dữ liệu để báo cáo, thẩm định, cũng như chứng minh hiệu quả giảm phát thải theo chuẩn quốc tế. Một hệ thống MRV khi đã tốt sẽ giúp An Giang và toàn vùng ĐBSCL không chỉ canh tác lúa hiệu quả hơn, mà còn đủ điều kiện tham gia thị trường carbon trong tương lai.
Trang Nghiêm
Trung tâm Khuyến nông An Giang