Hoạt động này nằm trong khuôn khổ dự án “Chuẩn bị sẵn sàng cho ngành nông nghiệp tiếp cận nguồn tài chính khí hậu và triển khai các hoạt động ưu tiên trong khuôn khổ khung hợp tác Koronivia về nông nghiệp tại Đông Nam Á” do Quỹ khí hậu xanh (GCF) tài trợ.
Việt Nam được xếp hạng là quốc gia dễ bị tổn thương thứ 13 trong Chỉ số rủi ro khí hậu toàn cầu dài hạn (2000-2019). Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) - vựa lương thực của Việt Nam và cũng là nơi đóng góp quan trọng vào an ninh lương thực toàn cầu - đang gặp nguy cơ cao. Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (WB) 2022 do tác động của biến đổi khí hậu, khoảng 143.000 héc-ta (10,5%) diện tích đất trồng lúa cho thu hoạch trong 1,36 triệu héc-ta diện tích lúa (năm 2020) tại ĐBSCL sẽ không thể canh vào năm 2050. Việt Nam cam kết giảm 30% lượng phát thải CH4 (75% từ sản xuất lúa) và 43,5% (có điều kiện) lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2030. Do đó, việc chuyển đổi ngành lúa gạo theo hướng bền vững, có khả năng chống chịu với khí hậu và phát thải thấp trở thành một nhiệm vụ cấp bách.
Lúa gạo tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, việc làm và sinh kế ở nông thôn. Đồng thời, đây là ngành dễ bị tổn thương trước các rủi ro khí hậu. Do đó, cần có các khoản đầu tư để hỗ trợ áp dụng và nhân rộng các biện pháp và công nghệ nông nghiệp thông minh thích ứng với khí hậu nhằm thúc đẩy việc quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững, toàn diện và tăng khả năng phục hồi trước các cú sốc bên ngoài. Các tổ chức đa phương như Quỹ khí hậu xanh (GCF) có thể cung cấp tài chính khí hậu ở quy mô lớn.
Để giải quyết thách thức này, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc và Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Môi trường (MAE) đồng tổ chức hội thảo tham vấn kỹ thuật về Đề xuất dự án Chuyển đổi bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và phát thải thấp ngành lúa gạo của Việt Nam để tiếp cận Quỹ GCF. Đây là bước quan trọng hướng tới hiện thực hóa các mục tiêu quốc gia về xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, có khả năng phục hồi, thông minh với khí hậu và bao trùm - một nền nông nghiệp đảm bảo sinh kế, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh lương thực và dinh dưỡng quốc gia trong dài hạn. Trong bối cảnh chúng ta đang đối mặt với những tác động của biến đổi khí hậu - đặc biệt là ở những khu vực dễ bị tổn thương như ĐBSCL - những nỗ lực của chúng ta trong việc chuyển đổi sang các phương thức canh tác lúa bền vững, có khả năng phục hồi trước biến đổi khí hậu và phát thải thấp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Dự án "Phát triển bền vững một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh tại Đồng bằng sông Cửu Long vào năm 2030", với mục tiêu chuyển đổi sản xuất lúa gạo thành một hệ thống sản xuất lúa chất lượng cao, giá trị gia tăng cao/ tích hợp đa giá trị và phát thải thấp, chính là trọng tâm của tham vọng này. Tuy nhiên, để đạt được tầm nhìn này, cần đổi mới không chỉ trong thực hành canh tác mà còn trong việc huy động tài chính ở quy mô lớn, đặc biệt là hỗ trợ nông dân sản xuất nhỏ, HTX và các doanh nghiệp nông nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ đầu tư hiệu quả trong triển lúa bền vững, trách nhiệm với BĐKH và ít phát thải khí nhà kính. Do đó, hội thảo là dịp để trao đổi kiến thức nhằm cao năng lực cho các bên liên quan về cơ chế, thủ tục tiếp cận Quỹ GCF (bao gồm khung quản lý kết quả, Khung đầu tư và các phương thức tiếp cận, quy trình phê duyệt, yêu cầu đề xuất, …). Các góp ý tham vấn kỹ thuật là gợi ý để hoàn thiện đề xuất dự án Chuyển đổi ngành hàng lúa gạo Việt Nam thích ứng thông minh với BĐKH và ít phát thải khí nhà kính trình GCF. Đồng thời thúc đẩy các bên liên quan tham gia xây dựng phát triển các chiến lược huy động tài chính khí hậu toàn diện và hiệu quả cho ngành lúa gạo phù hợp với các ưu tiên về khí hậu của Việt Nam.
Nhiều đóng góp của đại biểu từ các cơ quan trung ương như Trung Tâm Khuyến nông quốc gia,Vụ Khoa học và Công nghệ; Cục Trồng trọt…; Lãnh đạo Sở NN&MT một số tỉnh thành ĐBSCL như Cần Thơ, An Giang…; Các viện nghiên cứu; một số tổ chức quốc tế như FAO, IRRI, WB…; Một số ngân hàng, HTX kinh doanh lúa gạo… đã giúp Dự án hoàn thiện đề xuất dự án mới cũng như mở ra các cơ hội đầu tư tài chính hỗ trợ các chủ thể trong chuỗi giá trị lúa gạo của Việt Nam đặc biệt các hộ nông dân, HTX, doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ như các khoản đầu tư bền vững để áp dụng và nhân rộng các sáng kiến, công nghệ, mô hình chuyển đổi hiệu quả ngành lúa gạo trên khắp Việt Nam.
Nguyễn Văn Bắc
Trung tâm Khuyến nông quốc gia