Dong riềng là loại cây có khả năng sinh trưởng mạnh mẽ, ít sâu bệnh, không kén đất, chịu được hạn và có thể trồng xen canh với các loại cây trồng khác. Với chu kỳ sinh trưởng từ 8–10 tháng, cây dong riềng phù hợp với thời vụ và điều kiện thổ nhưỡng của nhiều vùng đất dốc, đất đồi ở Cao Bằng – những nơi mà lúa hay ngô khó phát triển hiệu quả. Tuy tiềm năng lớn, nhưng cây dong riềng ở Cao Bằng vẫn phát triển theo hướng nhỏ lẻ, manh mún, phụ thuộc nhiều vào thương lái. Việc thiếu quy hoạch vùng nguyên liệu, thiếu công nghệ chế biến sâu và hạn chế trong khâu bảo quản đang là rào cản lớn cho ngành hàng này. Ngoài ra việc ứng dụng vào sản xuất của người nông dân còn nhiều hạn chế như về mật độ trồng, chăm sóc, bón phân, quản lý sâu bệnh hại... dẫn đến năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế vẫn còn thấp.
Để từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm hướng tới những sản phẩm chất lượng cao, Trung tâm Tài nguyên thực vật triển khai dự án “Xây dựng mô hình sản xuất dong riềng phục vụ phát triển vùng nguyên liệu sản xuất sản phẩm OCOP các tỉnh miền núi phía Bắc” giai đoạn 2024-2025 tại 3 tỉnh Lai Châu, Bắc Kạn và Cao Bằng.
Tại tỉnh Cao Bằng, năm 2024-2025, Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp phối hợp với Trung tâm Tài nguyên thực vật - Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam đã triển khai thực hiện mô hình sản xuất dong riềng năng suất, chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP và mô hình ứng dụng chế phẩm sinh học xử lý phế phụ phẩm dong riềng thành phân bón hữu cơ vi sinh quy mô nông hộ/HT/HTX thực hiện tại các xã Vũ Nông (cũ), Thành Công, Tĩnh Túc và Ca Thành với tổng quy mô 18 ha (160 hộ tham gia).
Sau 02 năm triển khai mô hình bước đầu thực hiện thành công và đem lại hiệu quả kinh tế cho người dân. Cây dong riềng sinh trưởng phát triển đồng đều, cây ít rễ, ít bị bệnh cho năng suất cao, chất lượng củ. Cụ thể:
Năm 2024 mô hình có tổng quy mô 08 ha, 80 hộ tham gia (04 ha/40 hộ/xã) tại 02 xã Thành Công và Vũ Nông (cũ), huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Năng suất đạt 65 tấn/ha, sản lượng của 8 ha là 520 tấn, 125 tấn bã thải dong riềng tạo ra 51,3 tấn phân bón hữu cơ vi sinh. Kết quả phân tích cho thấy phân bón được xử lý từ bã thải dong riềng đạt tiêu chuẩn phân bón hữu cơ vi sinh theo quy chuẩn 01-198:2019/BNNPTNT, hiệu quả của xử lý bã thải dong riềng đạt hiệu suất 41%. Mô hình đã thực hiện phát 680 tờ rơi quy trình xử lý bã thải dong riềng làm phân bón hữu cơ vi sinh cho các hộ nông dân trồng dong riềng trên địa bàn 02 xã thực hiện mô hình. Giá trị mô hình 1.040 triệu đồng (520 tấn x 2.000 đồng/kg). Cấp giấy chứng nhận VietGAP cho 02 cơ sở sản xuất Tổ hợp tác dong riềng tại 02 xã thực hiện.
Năm 2025: Tại 02 xã Tĩnh Túc và Ca Thành, tỉnh Cao Bằng, mô hình có tổng quy mô 10 ha, 80 hộ tham gia (05 ha/40 hộ/xã). Năng suất đạt 68 tấn/ha, sản lượng 680 tấn, xử lý 125 tấn bã thải dong riềng thành phân bón hữu cơ phục vụ cho cây trồng. Góp phần tăng năng suất 37% so với cùng kỳ năm trước (năm 2024 năng suất đạt 49,5 tấn/ha). Giá trị mô hình 952 triệu đồng (680 tấn x 1.400 đồng/kg) góp phần tăng giá trị sản xuất nông nghiệp trên đơn vị diện tích. Cấp giấy chứng nhận VietGAP cho 02 cơ sở sản xuất tại 02 xã thực hiện.
    |
 |
| Cây dong riềng phù hợp với thời vụ và điều kiện thổ nhưỡng của nhiều vùng đất dốc, đất đồi ở Cao Bằng |
Ngoài giá trị kinh tế mang lại, mô hình giúp người dân thay đổi tập quán sản xuất, tập trung vào việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để sản xuất theo hướng sạch, an toàn và giảm thiểu sử dụng hóa chất, tận dụng bã thải dong riềng thành phân bón hữu cơ cho cây trồng. Đây là bước chuyển đổi quan trọng giúp nâng cao năng suất, chất lượng nông sản và phù hợp với xu thế phát triển hiện đại, đặc biệt là chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao.
|
 |
| Nông dân thu hoạch dong riềng |
Chu Thị Bích Vân
Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp tỉnh Cao Bằng