Dự án được triển khai từ tháng 6/2013  tại 7 xóm Đồng Nghè 2 (xã Động Đạt); Đồng Xiền, Đồng Mỏ, xóm Ó (xã Yên Lạc); Thâm Trung, Bản Cái, Na Pặng (xã Ôn Lương) trên địa bàn huyện Phú Lương. Tháng 8 năm 2015, vị trí điều phối viên và kế toán dự án tại UBND huyện được bàn giao sang Trạm Khuyến nông huyện triển khai các hoạt động của dự án.

Qua đó thành lập 7 tổ, nhóm Quản lý và bảo vệ rừng, xây dựng quỹ tín dụng thôn bản, phát triển sinh kế. Cùng với công tác tuần tra bảo vệ rừng, công tác phòng cháy chữa cháy rừng; các hoạt động tuyên truyền phổ biến hương ước về quản lý bảo vệ và phát triển rừng, các hộ nông dân vùng dự án được cán bộ khuyến nông tập huấn kỹ thuật, được vay vốn ưu đãi để phát triển sản xuất.

Nhằm hỗ trợ các hộ gia đình phát triển kinh tế một cách bền vững, hướng tới một nền nông nghiệp thông minh không rác thải, dự án tập trung khuyến cáo hỗ trợ hướng dẫn người dân nuôi giun quế để phát triển chăn nuôi; thông qua tận dụng phân trâu, bò, lợn… và phế phụ phẩm nông nghiệp để nuôi giun quế, qua đó cung cấp thức ăn giầu đạm để chăn nuôi gia cầm, thủy sản… Sử dụng phân giun quế để bón cho cây trồng…

Phương thức nuôi giun quế rất đơn giản, có thể nuôi giun trong hố đất, nuôi trong thùng, hộp và nuôi trong bể xây… Giun quế dễ nuôi, lớn nhanh; nếu nhân giống bằng giun giống khoảng hơn 2 tháng thì thu hoạch, nếu nhân giống bằng sinh khối khoảng 30 - 35 ngày thì thu hoạch. Có thể cho gà, vịt ăn trực tiếp hoặc trộn giun với cám ngô, cám gạo, bột đỗ tương rang, rau… cho ăn theo quy trình kỹ thuật.

Anh Nguyễn Xuân Biên - Trưởng nhóm sinh kế xóm Ó, xã Yên Lạc cho biết, trước đây gia đình anh cũng như các hộ dân trong thôn nuôi gà chỉ đủ sinh hoạt trong gia đình là chính. Tham gia mô hình, anh được cán bộ khuyến nông tập huấn kỹ thuật nuôi giun quế, kỹ thuật chăn nuôi gà, vịt, được tham quan mô hình nuôi giun quế tại tỉnh Phú Thọ. Tháng 12/2014, từ nguồn vốn vay 7 triệu đồng của quỹ tín dụng thôn bản gia đình anh đầu tư nuôi giun và mở rộng nuôi gà thả vườn. Mới đầu, anh mua 5 kg giun giống và xây 5 m2 bể nuôi giun; khi chăn bằng giun quế gà lớn nhanh, khỏe mạnh, thịt gà chắc, thơm hơn so với chăn thông thường; không sử dụng thức ăn công nghiệp nên được người tiêu dùng ưa chuộng. Nhận thấy sự khác biệt so với phương pháp nuôi gà thông thường  gia đình anh đã nhân lên 70 m2 giun quế và mở rộng quy mô  nuôi 700 con gà.  Mới đây, gia đình anh đã đầu tư mua máy đùn thức ăn để trộn giun quế với thức ăn tinh và rau thành thức ăn dạng viên cho gà. Năm 2015, gia đình anh Biên bán được 475 kg thịt gà, thu lãi trên 50 triệu đồng.  

Sử dụng máy trộn thức ăn để trộn giun quế với thức ăn tinh và rau tạo thành thức ăn dạng viên cho gà

Mô hình nuôi giun quế để chăn gà, vịt … được thực hiện từ đầu năm 2014 với 7 hộ tham gia, đến nay đã có trên 300 hộ nông dân tham gia; đã có 5 hộ tự mua máy đùn thức ăn chăn nuôi dạng viên để tự phục vụ chăn nuôi gia đình và hỗ trợ các thành viên trong tổ, nhóm sinh kế. Hiện nay gà ta thả vườn tại địa phương có giá 90 nghìn đồng/kg hơi, trong khi gà nuôi bằng giun quế người dân bán được 120 -130 nghìn đồng/kg hơi.  

Theo chị Nguyễn Thị Lâu, trưởng nhóm sinh kế xóm Thâm Trung, xã Ôn Lương cho biết, cùng với mở rộng quy mô nuôi giun quế chăn gà các hộ mạnh dạn đầu tư nuôi trâu, bò và dê để tăng thu nhập, cùng với  tăng nguồn cung cấp phân để nuôi giun quế; trước đây xóm chỉ có 200 con dê, 16 con trâu, 35 con bò giờ đây đàn dê đã tăng lên 320 con, đàn bò tăng lên 53 con và đàn trâu là 26 con. Trước đây xóm có 22 hộ nghèo, chiếm 25%; đến hết năm 2015 đã có 12 hộ thoát nghèo…

Để liên kết người dân với doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm đầu ra, dự án đã giới thiệu Công ty Cổ phần Đầu tư Tâm Đạt (Hà Nội) thu mua sản phẩm gà ăn giun quế của tổ sinh kế xóm Ó, xã Yên Lạc số lượng 15 con/ngày với giá 160 nghìn đồng 1kg thịt gà. Ngày 6/01/2016, Công ty Cổ phần Đầu tư Tâm Đạt (Hà Nội) chính thức ký với UBND 3 xã Yên Lạc, Ôn Lương và Động Đạt và các tổ, nhóm sinh kế chăn nuôi gà thỏa thuận hợp tác về cung cấp và thu mua sản phẩm nông nghiệp sạch/an toàn của các thành viên trong các nhóm sinh kế. Người nông dân cam kết thực hiện các hoạt động trồng trọt, chăn nuôi sinh thái hữu cơ; tuyệt đối không sử dụng thức ăn công nghiệp, chất kích thích tăng trưởng trong chăn nuôi gia súc, gia cầm và phân bón hóa học, hóa chất trừ sâu bệnh trong khi trồng các loại rau, củ, quả…

Hoạt động của dự án “Quản lý và sử dụng đất có sự tham gia” đã giúp người dân tìm hướng sinh kế mới để ổn định cuộc sống, góp phần bảo vệ, phát triển rừng và hệ sinh thái dưới tán rừng. Trong năm 2016, dự án sẽ tiếp tục tuyên truyền, giải thích cho người dân trong cộng đồng hiểu rõ các hoạt động của dự án; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương giám sát và hỗ trợ người dân thực hiện việc khai thác rừng keo trong quy hoạch rừng phòng hộ và trồng mới lại rừng tự nhiên tái sinh bằng cây bản địa…

Ông Bùi Phương Thảo, Phó trưởng Trạm Khuyến nông huyện Phú Lương - điều phối viên dự án cho biết, Trạm Khuyến nông tiếp tục khuyến cáo mở rộng mô hình nuôi giun quế ra các xã khác trong huyện, đến nay đã có 16 hộ nông dân ở các xã ngoài vùng dự án đăng ký nuôi giun quế kết hợp nuôi gà và sẽ thực hiện trong quý I năm 2016. Đối với các xã trong vùng dự án sẽ tiếp tục hỗ trợ người nông dân sản xuất, kết nối với doanh nghiệp hình thành các mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị; đồng thời xây dựng các mô hình chăn nuôi an toàn, sử dụng đệm lót sinh học trong chăn nuôi, xây dựng các mô hình trồng rau an toàn… tiến tới xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm của địa phương./.

 

Dương Trung Kiên

Trung tâm Khuyến nông Thái Nguyên