Phương châm hoạt động để đào tạo nhân lực hiệu quả

Để có được kiến thức và kỹ năng cần thiết theo từng giai đoạn phát triển, các cán bộ khuyến nông sẽ được đào tạo tại văn phòng, đào tạo ở cấp tỉnh, đào tạo cấp quốc gia và tự đào tạo để phát triển bản thân.

Đối với nội dung đào tạo về cơ bản sẽ lựa chọn theo mục đích đào tạo nhưng được xử lý linh hoạt. Ví dụ: Tại tỉnh Tochigi, cán bộ khuyến nông được tỉnh tuyển dụng theo “nghề làm nông nghiệp” và “nghề chăn nuôi”, họ sẽ tham gia vào công việc bao gồm hướng dẫn khuyến nông, công việc về hành chính, công việc về nghiên cứu thử nghiệm và công việc giáo dục tại các trường cao đẳng nông nghiệp. Việc trang bị cho cán bộ khuyến nông có những kiến thức và kỹ năng ở nhiều lĩnh vực như thế này sẽ giúp họ nâng cao mức độ hoàn thành công việc, do vậy các cán bộ khuyến nông còn ít kinh nghiệm cần được làm việc ở các môi trường khác nhau.

Đào tạo tại văn phòng: Cán bộ được tuyển dụng tại tỉnh và làm việc tại phòng nông nghiệp tỉnh trong 3 năm đầu. Sau đó họ sẽ được phái cử luân phiên đến các trung tâm khuyến nông, viện nghiên cứu để làm việc.

Để nâng cao năng lực giải quyết vấn đề tại địa phương và năng lực điều tra nghiên cứu cho các cán bộ mới được bổ nhiệm sẽ được học hỏi kinh nghiệm từ các tiền bối (Mentor – những cán bộ khuyến nông có kinh nghiệm, có kỹ năng đào tạo, được đào tạo qua thực hiện công việc; cán bộ khuyến nông xây dựng kế hoạch hành động cụ thể bao gồm mục tiêu, và lịch trình cụ thể phù hợp với thời gian) và được phái cử đi đào tạo thực tế tại các trang trại có các nông dân tiên tiến để học hỏi các vấn đề về quản lý trang trại, tái sinh nông thôn. Đối với các vấn đề đòi hỏi các đối ứng trong nhiều lĩnh vực như giải pháp trọng điểm trong chính sách nông nghiệp, sẽ tiến hành đào tạo tổng thể tại văn phòng để nâng cao chất lượng của từng cán bộ khuyến nông.

Ví dụ tỉnh Tochigi: Nơi đào tạo đầu tiên đối với các cán bộ khuyến nông là văn phòng mà họ được tuyển dụng. Phương pháp đào tạo ban đầu là người có nhiều kinh nghiệm ở văn phòng sẽ hướng dẫn cho nhân viên mới bằng cách cầm tay chỉ việc và đồng thời trong giai đoạn này này các cán bộ khuyến nông mới được phái cử tới các hộ nông dân có nhiều kinh nghiệm để học hỏi. Ngoài ra họ cũng được tham gia các lớp tập huấn đối với các nội dung mới do Văn phòng tổ chức.

leftcenterrightdel
Cán bộ khuyến nông cùng nông dân kiểm tra sự phát triển của cây trồng 

Đào tạo ở cấp tỉnh: Ưu tiên cho nhân viên mới tuyển dụng.

Thực hiện đào tạo về tổng quan chính sách khuyến nông, phương pháp khuyến nông, các giải pháp trong chính sách nông nghiệp của tỉnh và hướng dẫn kỹ thuật cơ bản cho cán bộ khuyến nông mới được bổ nhiệm. Ngoài ra, tiến hành đào tạo tại hiện trường giúp học viên học được phương pháp hoạt động tại hiện trường để nâng cao năng lực ứng phó với các khó khăn trong thực tiễn sản xuất.

Thông thường có ít người trở thành cán bộ khuyến nông một cách trực tiếp (từ đại học); có thể ban đầu là nhân viên hành chính, có kinh nghiệm khoảng 10 năm sau đó mới chuyển sang khuyến nông.

Cán bộ khuyến nông cần có 7 kỹ năng: kỹ năng trình bày, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng nói, kỹ năng xây dựng ý tưởng, kỹ năng điều tiết thời gian, kỹ năng cập nhật thông tin, kỹ năng về chuyên môn kỹ thuật. Vì vậy cần đào tạo các kỹ năng này cho cán bộ khuyến nông.

Bên cạnh đó tác phong của cán bộ khuyến nông rất quan trọng. Một số cán bộ khuyến nông trẻ rất ngại giao tiếp, khi họ đến hộ nông dân có đông thành viên, họ chỉ biết đến nói chuyện với chủ hộ. Trong trường hợp này họ sẽ được dạy các kỹ năng chào hỏi để chuyện trò, tăng cường tiếp xúc với các thành viên khác trong gia đình. Trong quá trình đào tạo, những cán bộ khuyến nông trẻ tự phân tích khả năng mình, có những người ít nói, người thích nói, hoặc họ không có khiếu nói nhưng họ lại có khiếu lắng nghe thì đây cũng được coi là sở trường, hoặc có những người giỏi về máy vi tính cũng là một thế mạnh. Đối với mỗi trường hợp sẽ có phương pháp đào tạo nhằm giúp họ khắc phục được điểm yếu và phát huy được thế mạnh.

Đào tạo kỹ năng điều phối:

Một cán bộ khuyến nông cần phải hài hoà kỹ năng chuyên môn và kỹ năng điều phối. Kỹ năng cần thiết cho cán bộ khuyến nông là kỹ năng hướng dẫn, chỉ đạo, tổ chức, tư vấn viên, thúc đẩy,… kỹ năng xử lý thông tin, cầu nối với các chính sách nông nghiệp. Hoặc là chức năng tư vấn người nông dân hoặc thúc đẩy người nông dân trong những hoạt động cộng đồng. Kỹ năng thẩm tra về kỹ thuật để hỗ trợ nông dân, những chương trình đào tạo được xây dựng để cung cấp cho cán bộ khuyến nông đó có được những kỹ năng như thế này. Cán bộ khuyến nông và chuyên gia hỗ trợ cải cách nông nghiệp thu thập dữ liệu liên quan, chẳng hạn như hiểu rõ tình trạng thực tế để tập hợp công nghệ nông nghiệp tiên tiến phù hợp với thực tiễn sản xuất và điều phối hoạt động nông nghiệp của địa phương, tiến hành các hoạt động điều tra nghiên cứu để phân tích và xem xét bằng các phương pháp khoa học, sử dụng hiệu quả các kết quả đó cho hoạt động khuyến nông nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề nông nghiệp địa phương đồng thời chia sẻ thông tin rộng rãi cho các cán bộ khuyến nông và các cơ quan liên quan.

leftcenterrightdel
Cán bộ khuyến nông hướng dẫn nông dân ứng dụng các công nghệ mới trong sản xuất nông nghiệp

Đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật cho chuyên gia: Thực hiện đào tạo theo các hạng mục chuyên môn nhằm nâng cao hoạt động khuyến nông liên quan đến việc áp dụng và kiểm chứng thực tế các công nghệ hiện đại, tiên tiến cho địa phương và nâng cao kỹ năng hướng dẫn về quản lý.

Nội dung đào tạo kỹ thuật dành cho cả cán bộ khuyến nông trẻ và lớn tuổi và đặc biệt trong những chương trình đào tạo ngoài chuyên môn kỹ thuật họ còn được hướng dẫn những kỹ năng kinh doanh nông nghiệp.

Đào tạo cấp quốc gia: Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản tổ chức các khoá đào tạo liên quan đến công nghệ tiên tiến, các phương pháp quản lý kinh doanh, chức năng điều phối các vấn đề chung trên toàn quốc. Học viên truyền đạt rộng rãi nội dung đã được đào tạo cho các cán bộ khuyến nông khác và các chuyên gia hỗ trợ đổi mới nông nghiệp, góp phần sử dụng hiệu quả các kiến thức và kỹ năng đã học ở địa phương.

Một trong những đặc điểm đào tạo cấp Trung ương là những cán bộ khuyến nông này được đào tạo họ sẽ phải truyền đạt lại kiến thức học được cho CBKN cấp tỉnh. Trước đây chương trình đào tạo cho CBKN cấp TW được tổ chức trực tiếp (offline) tuy nhiên do tập trung cán bộ khuyến nông cả nước gặp nhiều khó khăn nên đã tổ chức theo hình thức trực tuyến (online), trong tương lai sẽ kết hợp cả online và offline.

Rèn luyện bản thân: Hoạt động tự học, tự rèn luyện là một trong những yêu cầu cần thiết của cán bộ khuyến nông để nâng cao năng lực nhằm thực hiện hoạt động khuyến nông một cách hiệu quả. Cán bộ khuyến nông và chuyên gia hỗ trợ đổi mới nông nghiệp luôn tích cực tự rèn luyện, thường xuyên trau dồi kiến thức, kỹ năng liên quan đến nghiệp vụ khuyến nông, nghiên cứu, điều tra, giáo dục truyền thông thông qua hình thức học online, học hàm thụ,…

Phương pháp đào tạo

Trước đây phương pháp khuyến nông chỉ là giảng viên giảng bài (teaching – chỉ dạy), còn bây giờ đã thay đổi sang coaching - huấn luyện.

- Đối với đào tạo kỹ thuật: phái cử học viên đến viện nghiên cứu hoặc đến những hộ nông dân xuất sắc để học.

- Đối với đào tạo về kỹ năng mềm được tổ chức thông qua phương pháp hội thảo (workshop). Họ ghi vào các tờ giấy dán ý tưởng và thảo luận tự do, giảng viên hoặc học viên sẽ đóng vai cán bộ khuyến nông.

- Tham quan học tập mô hình điển hình tiên tiến hoặc mời những người thành công, giàu kinh nghiệm tới nói chuyện và truyền đạt kiến thức, nếu chỉ đọc sách thôi sẽ không hiệu quả bằng những câu chuyện thực tế.

Ví dụ có một làng nhỏ muốn xây dựng một viễn cảnh để phát triển làng đó, cách tiếp cận là đầu tiên tìm ra người đại diện, chủ chốt, có tầm ảnh hưởng của làng đó, tiếp đó họ sẽ tổ chức chương trình tham quan thực tế mô hình thành công mà họ muốn hướng tới hoặc tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề để đóng góp ý kiến và tìm giải pháp.

Hình ảnh của cán bộ khuyến nông và chuyên gia hỗ trợ đổi mới nông nghiệp cần hướng tới

- Cán bộ khuyến nông: Để đào tạo được người nông dân chủ động suy nghĩ và hành động, cán bộ khuyến nông cần nắm bắt chính xác tình hình hiện tại ở khu vực mà mình phụ trách, xây dựng được sự đồng thuận của địa phương; điều phối tốt với các cơ quan tổ chức liên quan và khu vực tư nhân để thực hiện các hoạt động khuyến nông một cách hiệu quả.

- Chuyên gia hỗ trợ đổi mới nông nghiệp: Để giải quyết các vấn đề chính sách cấp quốc gia và cấp tỉnh cũng như các vấn đề quan trọng trên phạm vi rộng, chuyên gia hỗ trợ đổi mới nông nghiệp cần phải vừa phối hợp với các cơ quan nghiên cứu và giáo dục, chính phủ và tỉnh,… vừa xây dựng mối quan hệ đối tác với những người nông dân tiên tiến và hỗ trợ nâng cao và mang tính chuyên môn.

Năm 1948, Luật thúc đẩy cải thiện nông nghiệp của Nhật Bản đã được ban hành và đến nay đã được sửa đổi với mục đích nâng cao phúc lợi công cộng bằng cách trang bị cho người nông dân kiến thức hữu ích, phù hợp và thiết thực về các vấn đề liên quan đến nông nghiệp, khuyến nông, trao đổi kiến thức để phát triển các phương pháp canh tác hiệu quả, tăng sản lượng nông nghiệp và cải thiện sinh kế cho người dân, cải thiện các tiêu chuẩn sống của cộng đồng dân cư ở các vùng nông thôn và giáo dục thế hệ trẻ ở nông thôn từ đó góp phần phát triển nông nghiệp.

(Hết)

Thanh Huyền

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia

(Theo Hiệp hội hỗ trợ phổ cập cải thiện nông nghiệp toàn quốc)