Giảm phát thải – không chỉ là kỹ thuật
Theo dự thảo đề án, mục tiêu đến năm 2030 giảm ít nhất 30% khí methane (CH4) trong sản xuất lúa và 10% tổng phát thải khí nhà kính trong trồng trọt so với năm 2020. Đề án dự kiến triển khai trên diện tích khoảng 2,5 triệu ha, đồng thời hình thành các mô hình điểm, xây dựng thương hiệu nông sản phát thải thấp và hệ thống đo lường – báo cáo – thẩm định (MRV) đạt chuẩn quốc tế.
Tuy nhiên, như ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đã phát biểu tại hội nghị: “Người dân sẽ không áp dụng phương pháp mới nếu không thấy rõ hiệu quả kinh tế hoặc nếu rủi ro tăng cao hơn. Chuyển đổi phải gắn với sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.”
Phát thải thấp không thể chỉ là câu chuyện kỹ thuật; đó là bài toán kinh tế – thị trường – lòng tin. Trong bối cảnh sản xuất manh mún, trình độ không đồng đều, niềm tin của nông dân chính là điểm tựa để thay đổi.
Khuyến nông là cầu nối then chốt
Một trong những điểm được nhiều đại biểu thống nhất tại hội nghị là: để các giải pháp kỹ thuật phát huy hiệu quả, phải có lực lượng khuyến nông mạnh mẽ, sát dân, hiểu dân, và đồng hành cùng dân.
Khuyến nông không chỉ phổ biến quy trình canh tác mới, mà còn là người truyền cảm hứng, kết nối thông tin thị trường, minh bạch lợi ích – rủi ro, và giúp người dân tự tin chuyển đổi. Đề án cũng đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 3.000 cán bộ kỹ thuật, khuyến nông viên, nông dân và doanh nghiệp, cùng xây dựng hệ thống tài liệu truyền thông chuyên sâu, phù hợp từng vùng sinh thái.
Ông Cao Đức Phát cũng nhấn mạnh: Thực tế đã chứng minh, nơi nào khuyến nông chủ động, sáng tạo, đồng hành với nông dân, nơi đó mô hình sản xuất phát huy được hiệu quả, việc ứng dụng mô hình sản xuất giảm phát thải sẽ phát triển bền vững hơn. Đây chính là lúc khuyến nông phải trở thành “hệ điều hành” trung tâm trong chuyển đổi nông nghiệp xanh.
    |
 |
| Trung tâm Khuyến nông quốc gia tổ chức các sự kiện truyền thông tại mô hình canh tác lúa giảm phát thải thuộc dự án khuyến nông trung ương |
Từ mô hình đến diện rộng
Hiện nay, nhiều địa phương đã áp dụng các mô hình sản xuất lúa cải tiến như SRI, 1P5G, ứng dụng phân hữu cơ và chế phẩm sinh học, tưới ngập khô xen kẽ, giúp giảm đáng kể lượng phát thải và chi phí sản xuất. Tuy nhiên, để nhân rộng, cần giải bài toán đầu ra, việc chứng nhận và thương mại tín chỉ carbon, và cơ chế hỗ trợ cụ thể từ Nhà nước.
Đề án cũng đặt kỳ vọng sẽ thí điểm ít nhất 5 mô hình có khả năng tạo tín chỉ carbon, xây dựng cơ sở khoa học cho việc xác nhận, mua bán tín chỉ trên thị trường tự nguyện – một hướng đi tiềm năng, nếu có chính sách phù hợp.
|
 |
| Sử dụng máy cuốn rơm trong mô hình canh tác lúa giảm phát thải |
Lựa chọn hôm nay, tương lai xanh mai sau
Giảm phát thải trong trồng trọt không chỉ giúp Việt Nam thực hiện cam kết quốc tế, mà còn là cơ hội để nâng cao giá trị nông sản, tiếp cận thị trường cao cấp, bảo vệ sức khỏe đất – nước – con người. Nhưng để thành công, không thể chỉ dựa vào mệnh lệnh hành chính hay giải pháp kỹ thuật.
Cần có niềm tin của nông dân, vai trò đồng hành của khuyến nông, và sự đảm bảo từ thị trường. Khi ba yếu tố này hội tụ, chuyển đổi xanh sẽ không còn là khẩu hiệu, mà sẽ trở thành thực tiễn sống động ở từng thửa ruộng, cánh đồng.
Hoa Trà