Thời gian qua, khai thác thuỷ sản Phú Yên đã không ngừng phát triển và có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng kinh tế tỉnh nhà và bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Phát triển mạnh lực lượng tàu cá có công suất lớn, đánh bắt xa bờ, góp phần chuyển dịch cơ cấu nghề nghiệp khác, giảm áp lực khai thác đối với vùng biển ven bờ; góp phần xoá đói, giảm nghèo, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống lao động nghề cá, phát triển nông thôn mới vùng ven biển tỉnh Phú Yên.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, khai thác thủy sản tỉnh Phú Yên vẫn còn một số hạn chế và thách thức, đó là: Hoạt động khai thác thủy sản hiệu quả đem lại còn thấp, quy mô nhỏ là chủ yếu, tàu thuyền và phương tiện khai thác chậm đổi mới; dịch vụ hậu cần nghề cá chưa đáp ứng kịp yêu cầu nâng cao hiệu quả khai thác xa bờ. Việc tổ chức liên kết sản xuất giữa nuôi trồng, khai thác với thu mua, bảo quản, chế biến, tiêu thụ chưa đóng vai trò động lực đòn bẩy tác động đến các khâu sản xuất nhằm phát triển thủy sản bền vững. Về thị trường, các doanh nghiệp còn lúng túng trong xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, nhất là thị trường nguyên liệu cho chế biến thuỷ sản vẫn chưa được thiết lập vững chắc nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích kinh tế giữa ngư dân và doanh nghiệp; thị trường nội địa vẫn chưa được tập trung khai thác gắn với phát triển du lịch. Việc ứng dụng khoa học và công nghệ vào phát triển khai thác thuỷ sản chưa được quan tâm đúng mức, định hướng thông tin, dự báo ngư trường, nguồn lợi phục vụ cho đánh bắt thuỷ sản xa bờ, dự báo tình hình giá cả thị trường tiêu thụ sản phẩm thuỷ sản còn hạn chế, chưa nhạy bén và không kịp thời.

Để ngành thuỷ sản Phú Yên cơ bản được công nghiệp hoá vào năm 2020, hiện đại hoá vào năm 2030 và phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và tiếp tục phát triển toàn diện, hiệu quả bền vững, trở thành ngành sản xuất hàng hoá lớn, có cơ cấu và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao, từng bước nâng cao thu nhập và mức sống của nông ngư dân; đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái, nguồn lợi thuỷ sản và góp phần bảo vệ quốc phòng, an ninh trên các vùng biển, đảo của tổ quốc, thì cần thực hiện tốt các giải pháp sau:

1. Cần nâng cao nhận thức hiểu biết về việc cần thiết phải phát triển thuỷ sản bền vững của hàng chục vạn lao động nghề cá – những người trực tiếp nuôi trồng, khai thác, chế biến, xuất khẩu thuỷ sản và những doanh nhân hoạt động trong lĩnh vực thuỷ sản, tạo sự đồng thuận và nâng cao nhận thức đầy đủ của cả hệ thống chính trị cơ sở, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân thông qua việc đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về phát triển thủy sản, thực hiện có hiệu quả tái cơ cấu ngành thuỷ sản, nâng cao năng suất, hiệu quả và năng lực cạnh tranh.

2. Tăng cường huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực xã hội cho quá trình phát triển thuỷ sản bền vững. Coi trọng về nâng cao tác động của vốn đến phát triển thuỷ sản bền vững. Huy động nhiều nguồn vốn và có cơ chế để sử dụng các nguồn vốn có hiệu quả. Trước hết, sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA, vốn đối ứng vào thực hiện các Hợp phần Dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững (CRSD) từ năm 2012-2018, nhằm cải thiện công tác quản lý nghề cá ven bờ theo hướng bền vững thông qua việc tăng cường năng lực thể chế cho quản lý bền vững các nguồn lợi; Thúc đẩy các biện pháp thực hành tốt trong nuôi trồng thuỷ sản bền vững; Thực hiện các quy trình thực hành tốt vì sự bền vững của ngành khai thác thuỷ sản ven bờ. Thu hút các nguồn vốn khác cùng đầu tư hướng theo mục tiêu phát triển thuỷ sản bền vững.

3. Tiếp tục phát triển kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển thuỷ sản bền vững. Phát triển hệ thống hạ tầng, trước hết cảng cá, bến cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá, khu dịch vụ hậu cần nghề cá, xử lý chất thải và nước thải trong quá trình sản xuất để bảo đảm các quy trình của Luật Bảo vệ môi trường, giao thông kết nối hợp lý và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh liên quan nghề cá, trong đó ưu tiên danh mục các Dự án gọi vốn đầu tư tỉnh Phú Yên (giai đoạn 2014-2020) như: Đầu tư xây dựng các cảng cá gắn với khu neo đậu tránh trú bão và dịch vụ hậu cần nghề cá tại huyện Đông Hoà, TP Tuy Hoà, huyện Tuy An và TX Sông Cầu;

4. Phát triển thị trường và xúc tiến thương mại. Đối với thị trường nội địa: Liên kết hợp tác với các tỉnh vùng Duyên hải miền Trung, thông qua hệ thống các Trung tâm nghề cá, hình thành kênh phân phối bán hàng đến các chợ truyền thống, đến hệ thống siêu thị; xây dựng thương hiệu sản phẩm thuỷ sản nội địa, thực hiện các hoạt động tuyên truyền quảng bá sản phẩm, kết nối sản xuất với thị trường tăng sức mua nội địa phục vụ du lịch, các khu dân cư lớn tạo sức bật mới cho ngành thuỷ sản. Đối với thị trường xuất khẩu: Khuyến khích các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu của tỉnh tham gia các Hiệp hội để xây dựng, thực hiện chương trình xúc tiến thương mại phù hợp với các chương trình xúc tiến thương mại quốc gia. Trực tiếp ký kết hợp đồng với các tổ chức cung ứng thực phẩm đến các trung tâm phân phối, siêu thị của các thị trường lớn; xây dựng thương hiệu và tiêu chuẩn chất lượng cho một số sản phẩm chủ lực phục vụ xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu và chất lượng, mẫu mã và quy cách sản phẩm thuỷ sản của các nước nhập khẩu như sản phẩm thuỷ sản đông lạnh, khô. Tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác xúc tiến thương mại để cũng cố và phát triển thị trường truyền thống: Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Mỹ, Canada, EU và phát triển thị trường mới (tiềm năng): Nga, Trung Đông, Trung Quốc…

5. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ khuyến ngư. Đào tạo nguồn nhân lực thuỷ sản phù hợp với nhu cầu phát triển sản xuất, tập trung đào tạo cán bộ có chuyên môn cao, cán bộ khoa học và cán bộ quản lý theo từng lĩnh vực nghề nghiệp. Ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực cho hoạt động nghề cá trên biển; gắn kết giữa phát triển nguồn nhân lực với bố trí dân cư và xây dựng làng cá ven biển. Cần cập nhật và dự báo thường xuyên về ngư trường để hướng dẫn ngư dân hoạt động sản xuất trên biển hiệu quả và an toàn. Phát triển mạng lưới cộng tác viên cơ sở khuyến ngư để thực hiện tốt nhiệm vụ tuyên truyền, hướng dẫn, trao đổi thông tin về khoa học công nghệ, kỹ thuật và thị trường đến người sản xuất.

6. Về tổ chức sản xuất gắn với bảo vệ môi trường, bảo vệ tái tạo và phát triển nguồn lợi thuỷ sản. Từng bước sắp xếp, tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị từ sản xuất nguyên liệu đến chế biến tiêu thụ sản phẩm, tạo sự gắn kết, chia sẻ lợi ích kinh tế và kể cả rủi ro giữa người sản xuất nguyên liệu và doanh nghiệp chế biến thuỷ sản, gắn với việc bảo vệ môi trường, nguồn lợi để phát triển hàng hoá lớn theo hướng bền vững. Tiếp tục củng cố tổ chức hoạt động các nghiệp đoàn nghề cá; khuyến khích thành lập các đội tàu cung ứng dịch vụ hậu cần, mua gom sản phẩm cho các tàu khai thác xa bờ, tạo điều kiện cho lao động nghề cá có thể đi biển dài ngày, nâng cao hiệu quả khai thác hải sản cho cộng đồng ngư dân. Tổ chức tốt thông tin liên lạc, cảnh báo thiên tai kịp thời cho ngư dân trên biển, bảo đảm an toàn đi biển, tổ chức phối hợp ứng cứu kịp thời khi có rủi ro. Thực hiện nghiêm ngặt quy trình khai thác hải sản theo mùa vụ; nghiêm cấm khai thác các đối tượng đang trong mùa sinh sản; nghiêm cấm sử dụng các công cụ khai thác hủy hoại môi trường nguồn lợi thủy sản.

7. Nâng cao hiệu lực hiệu quả bộ máy quản lý Nhà nước. Tăng cường các biện pháp quản lý nhà nước về kiểm tra, kiểm soát điều kiện an toàn tàu thuyền trong khai thác thủy sản; công tác quản lý an toàn lao động nghề cá. Kiểm tra, giám sát theo đúng chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước và xử phạt nghiêm theo thẩm quyền được pháp luật quy định.

Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự giúp đỡ của các cơ quan Trung ương mà trực tiếp là Bộ Nông nghiệp và PTNT, các hội, hiệp hội nghề nghiệp, các nhà khoa học, nhà quản lý, sự nỗ lực của lao động nghề cá và các doanh nhân, cùng với sự hợp tác liên kết với các tỉnh bạn trong vùng Duyên hải miền Trung, tiếp tục phát huy được lợi thế, vượt qua khó khăn thách thức, mở rộng thị trường, quảng bá thương hiệu hàng thủy sản, kêu gọi hợp tác đầu tư nhằm phát triển thủy sản bền vững trong thời gian tới. Góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết của BCH Trung ương Đảng về Nông nghiệp, nông dân, nông thôn; về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020 trên địa bàn Phú Yên.

Nguyễn Khắc Tân 

PGĐ Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư Phú Yên