Tham dự diễn đàn có đại diện Liên minh Hợp tác xã (HTX) các tỉnh, thành phố, đại diện các viện nghiên cứu, hiệp hội, hội, các tổ chức quỹ tín dụng, các doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác…
Chuyển đổi số đang mở ra hướng đi mới bền vững và thịnh vượng cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Chuyển đổi số đã, đang và sẽ giúp cho cho ngành nông nghiệp Việt Nam tối ưu hóa năng suất, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh. Không những vậy còn giúp giải quyết các bài toán khó như biến đổi khí hậu, đáp ứng các chuẩn mực phát triển bền vững, chuyển đổi xanh, cạnh tranh quốc tế và áp lực gia tăng năng suất, cải thiện đời sống của người nông dân, gia tăng doanh thu cho hợp tác xã nông nghiệp và doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp.
Riêng với các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chuyển đổi số chính là đòn bẩy tăng trưởng khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường ngắn nhất để HTX nông nghiệp nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh. Chuyển đổi số còn giúp các HTX mở rộng thị trường, tăng cường khả năng cạnh tranh, và tạo ra một môi trường minh bạch, tin cậy cho cả người sản xuất và người tiêu dùng.
Hiện nay cả nước có hơn 22.500 HTX nông nghiệp thì việc nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ số không chỉ là mệnh lệnh mà còn là điều tất yếu nếu không muốn bị loại ở phía sau và rời khỏi cuộc chơi trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt như hiện nay.
Tuy vậy, phải thấy rõ việc nắm bắt tốt cơ hội và thích ứng tương lai trước xu hướng chuyển đổi số đòi hỏi ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung và khu vực kinh tế HTX nông nghiệp nói riêng cần vượt qua các thách thức lớn và còn nhiều việc phải làm.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, cho biết thách thức của các HTX nông nghiệp trong chuyển đổi số đang nằm ở 5 nhóm chính: Tài chính, hạ tầng công nghệ, thiếu hụt nhân lực, chiến lược phát triển và tiếp cận chính sách.
Một cuộc khảo sát gần đây của Liên minh HTX Việt Nam cho thấy mức độ chuyển đổi số của HTX cả nước mới chỉ đạt 32%. Trong số gần 35.000 HTX thì chỉ có 13,6% HTX đã hoàn tất chuyển đổi số, 50% đang triển khai và 36,4% chưa thực hiện.
Bên cạnh đó, tâm lý e ngại thay đổi cũng là một trở ngại cho việc chuyển đổi số của các HTX nông nghiệp. Nhiều nông dân, thành viên HTX còn quen với phương pháp canh tác truyền thống và e ngại áp dụng công nghệ mới, cũng như thiếu niềm tin vào hiệu quả của công nghệ số.
Diễn đàn được tổ chức nhằm tìm ra những giải pháp quan trọng để phát triển hiệu quả chuyển đổi số trong nông nghiệp, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và hợp tác xã trong việc ứng dụng công nghệ số và sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản.
Với hai phiên thảo luận chuyên sâu, trong đó phiên thứ nhất tập trung vào giải pháp phát triển hiệu quả chuyển đổi số trong nông nghiệp, với sự tham gia của các chuyên gia đến từ Bộ ngành, tổ chức quốc tế và các cơ quan nghiên cứu về chuyển đổi số. Những vấn đề như xu thế chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái số trong nông nghiệp, hướng tới nông nghiệp xanh và kinh nghiệm xây dựng hệ thống dữ liệu thông minh phục vụ quản trị HTX và liên kết thị trường sẽ được thảo luận một cách sâu rộng.
Phiên thứ hai là cuộc đối thoại mở giữa các HTX, doanh nghiệp và đại diện Bộ ngành, nhằm tìm kiếm giải pháp tháo gỡ những khó khăn trong quá trình ứng dụng công nghệ số vào sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản. Phát biểu tại diễn đàn, anh Lê Văn Tám - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp sông Hồng (huyện Đông Anh, TP Hà Nội) chia sẻ kinh nghiệm xây dựng ứng dụng chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất, tiêu thụ sản phẩm của đơn vị mình. Điều anh muốn gửi gắm là dù có nhiều khó khăn nhưng người nông dân hãy mạnh dạn thử nghiệm, cứ làm và làm từng bước rồi sẽ nhận được thành quả cho khi ứng dụng chuyển đổi số. Còn chị Vũ Thị Liễu, người sáng lập và Giám đốc điều hành ECOSOI, công ty tiên phong sản xuất sợi dứa tại Việt Nam lại chia sẻ những khó khăn khi áp dụng chuyển đổi số tại đơn vị mình, từ đó chị đề xuất cần có một phần mềm dùng chung để các doanh nghiệp, hợp tác xã có thể đưa sản phẩm của mình lên đó nhằm giới thiệu, trao đổi sản phẩm, qua đó có thể tìm kiếm nguồn nguyên liệu và thị trường mới. Ngoài ra chị cũng đề nghị cần có khung pháp lý để các doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã có thể tiếp cận với nguồn tài chính để phát triển sản xuất.
Liên minh HTX Việt Nam đưa ra những giải pháp chính cho vấn đề chuyển đổi số trong các HTX nông nghiệp. Theo đó, tăng cường truyền thông, đào tạo các HTX nông nghiệp nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; hỗ trợ các HTX nông nghiệp tiếp cận nguồn vốn dài hạn, đơn giản hóa thủ tục vay nhằm nâng cấp thiết bị công nghệ thông tin, số hóa dữ liệu, phần mềm quản lý phù hợp; Liên minh HTX Việt Nam phải đóng vai trò trung tâm điều phối hệ sinh thái HTX số, tạo ra một môi trường HTX số đồng bộ, hiệu quả và bền vững, đẩy mạnh hỗ trợ số hóa và chuyển đổi xanh cho HTX nông nghiệp thông qua các mô hình liên kết đầu tư tập trung, tránh tình trạng đầu tư nhỏ lẻ, manh mún và dàn trải; Tăng cường liên kết giữa HTX nông nghiệp với doanh nghiệp, tổ chức khoa học - công nghệ nhằm thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng chuyển đổi số vào thực tiễn sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị toàn cầu.
Ngoài ra, để gia tăng chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp Việt Nam đòi hỏi đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ thông tin. Cần tăng cường hỗ trợ tài chính, như cung cấp các gói tín dụng ưu đãi cho nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp, khuyến khích đầu tư tư nhân cho phát triển nông nghiệp công nghệ cao. Bên cạnh đó cần khuyến khích và hỗ trợ phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh, các mô hình ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, xây dựng các chuỗi giá trị nông sản thông minh, từ sản xuất đến tiêu thụ. Chính phủ cần ban hành Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số khu vực kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2026 - 2030 với nguồn ngân sách ổn định. Đặc biệt là cần huy động nguồn lực xã hội, trong đó ngân sách nhà nước ưu tiên hỗ trợ các chương trình, đề án, nhiệm vụ về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu để chuyển đổi số phát huy vai trò trong sản xuất, nhất là trong hoạt động HTX nông nghiệp.
Thông qua Diễn đàn, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam kỳ vọng các chủ thể tham gia trong ngành nông nghiệp Việt Nam sẽ thay đổi cách nghĩ cách làm trong chuyển đổi số, dám vượt qua tầm lý ngắn hạn, chấp nhận đầu tư cho những việc hệ trọng với tầm nhìn lâu dài, nuôi dưỡng tinh thần công nghệ số và chủ động học hỏi, để từ đó nắm bắt được nhiều cơ hội mở ra cũng như thích ứng với tương lai nền kinh tế số. Từ đó sẽ tạo ra những bước đột phá mạnh mẽ, nâng cao năng lực cạnh tranh và đưa nông sản Việt vươn xa hơn nữa trên thị trường quốc tế, góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước.
Thu Hằng