Tham gia tọa đàm có các chuyên gia chăn nuôi đến từ Viện Chăn nuôi, Trung tâm Khuyến nông quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Chi cục Trồng trọt, BVTV và Chăn nuôi, thú y, thủy sản, Trung tâm Khuyến nông và DVNN cùng hơn 70 nông dân chăn nuôi gia súc tại tỉnh Lào Cai. Ông Hoàng Văn Hồng – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia và ông Nguyễn Thái Bình – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai đồng chủ trì toạ đàm.
Trong những năm gần đây, biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan đang diễn biến ngày càng phức tạp, đặc biệt tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Các đợt rét đậm, rét hại kéo dài thường xuất hiện trong giai đoạn từ tháng 11 đến tháng 2 năm sau, nhiệt độ trung bình nhiều ngày xuống dưới 10°C, một số khu vực giảm tới 0°C, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là chăn nuôi đại gia súc, tập trung ở các tỉnh như Tuyên Quang, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Cao Bằng.
Mặc dù công tác tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật đã được tăng cường, song nhận thức và tập quán chăn nuôi của một bộ phận người dân còn hạn chế. Ở nhiều địa phương, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao, người dân vẫn còn tập quán chăn thả rông trâu, bò ngoài rừng hoặc bãi chăn tự nhiên, không làm chuồng trại kiên cố, chưa chủ động dự trữ thức ăn cho mùa đông. Khi xảy ra rét đậm, rét hại, việc đưa đàn gia súc về nuôi nhốt, che chắn và chăm sóc thường bị động, nên hàng năm vẫn xảy ra thiệt hại về vật nuôi.
Hơn nữa, nguồn thức ăn dự trữ cho gia súc mùa đông còn thiếu và chưa đa dạng. Phần lớn hộ chăn nuôi vùng cao chỉ dự trữ rơm khô là chính, trong khi chưa phổ biến rộng rãi các biện pháp ủ chua thân cây ngô, cây họ đậu, cỏ voi nên khi rét kéo dài, thức ăn thô xanh không đủ. Một số hộ thuộc hộ cận nghèo, nghèo thiếu vốn, thiếu lao động nên không thể chủ động chuẩn bị nguồn thức ăn và vật tư dự phòng trước mùa rét.
Theo báo cáo của các địa phương, trong đợt rét đậm tháng 2/2022 ước tính hơn 1.000 con gia súc bị chết tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Tương tự, đợt rét tháng 1/2024 đã khiến hơn 630 con gia súc thiệt hại ở 9 tỉnh miền núi Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Ngoài thiệt hại trực tiếp về vật nuôi, rét hại còn ảnh hưởng đến năng suất, sinh sản, khả năng lao động của trâu bò, làm gián đoạn sản xuất nông nghiệp và giảm thu nhập của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.
    |
 |
| Đại diện Trung tâm Khuyến nông quốc gia báo cáo tại tọa đàm |
Nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về công tác phòng chống rét cho trâu, bò vụ đông đảm bảo an toàn cho đàn vật nuôi, thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã triển khai nhiều hoạt động hướng dẫn kỹ thuật trong phòng, chống rét đậm, rét hại cho bò tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Trong công tác xây dựng mô hình khuyến nông tập trung vào các giải pháp kỹ thuật như: cải tạo và che chắn chuồng trại nhằm hạn chế gió lùa, giữ ấm cho vật nuôi; hướng dẫn dự trữ và chế biến thức ăn thô xanh (ủ chua, ủ rơm xử lý urea, tận dụng phụ phẩm); bổ sung dinh dưỡng, khoáng - vitamin để nâng cao sức đề kháng; tổ chức chăm sóc, nuôi dưỡng theo quy trình phù hợp điều kiện thời tiết mùa đông.
Bên cạnh đó, công tác đào tạo tập huấn và thông tin tuyên truyền về phòng chống rét đậm, rét hại cũng được triển khai đồng bộ tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Nhờ đó, năng lực ứng phó rét đậm, rét hại của người chăn nuôi được nâng cao, đàn vật nuôi giữ ổn định, sinh kế người dân vùng cao được bảo đảm.
Ông Nguyễn Thái Bình – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai cho biết: hiện tổng đàn gia súc của tỉnh Lào Cai có 1.503.000 con, trong đó đàn trâu 195.250 con, đàn bò 68.850 con, đàn lợn 1.199.160 con. Tuy nhiên, theo thống kê, số lượng hộ có chuồng trại chiếm khoảng 80%, còn lại 20% chưa có hoặc có chuồng trại chưa đảm bảo.
Để chủ động bảo vệ đàn vật nuôi, thời gian qua Sở Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu UBND tỉnh ban hành kế hoạch, văn bản chỉ đạo hướng dẫn các địa phương chủ động phòng chống đói, rét cho cây trồng, vật nuôi vụ đông xuân 2025-2026; đồng thời tuyên truyền vận động, kiểm tra công tác phòng chống rét tại các địa phương cơ sở; triển khai tiêm phòng đầy đủ các loại vacxin định kỳ cho đàn gia súc tạo sức đề kháng tốt; hướng dẫn các hộ chăn nuôi thường xuyên theo dõi thời tiết, dự trữ thức ăn, gia cố chuồng trại bảo vệ đàn gia súc trong mùa đông kịp thời, hiệu quả. Nhờ đó, nhận thức của người chăn nuôi trên địa bàn tỉnh đã được nâng lên rõ rệt. Nhiều hộ dân đã chủ động dự trữ thức ăn, che chắn chuồng trại, áp dụng các biện pháp kỹ thuật trong chăm sóc và nuôi dưỡng vật nuôi mùa đông.
Phát biểu tham luận tại tọa đàm, ông Bùi Hồng Anh, Phó Chủ tịch UBND xã Trạm Tấu, tỉnh Lào Cai cho biết, xã Trạm Tấu là xã vùng cao, nằm ở phía Tây của tỉnh Lào Cai, cách trung tâm tỉnh Lào Cai 90 km. Ngành chăn nuôi ở Trạm Tấu chủ yếu phát triển theo quy mô hộ gia đình, các loại gia súc thường được nuôi là trâu, bò, lợn theo phương thức bán chăn thả tự nhiên ở các bãi cỏ hoặc dưới tán rừng là chính... Đến nay trên địa bàn xã có 14.030 con gia súc chính (trâu 3.505 con, bò 1.875 com, lợn 8.650 con).
Mặc dù công tác phòng, chống rét cho đàn vật nuôi được xã Trạm Tấu triển khai đồng bộ, cụ thể tới từng thôn, bản nhưng một bộ phận người dân chưa chủ động phòng chống đói, rét, dịch bệnh cho đàn gia súc và quản lý chăm sóc đàn gia súc, không thực hiện tiêm phòng vắc xin cho đàn vật nuôi, còn hiện tượng thả rông trâu, bò ở bãi chăn thả trong những ngày rét đậm, rét hại, chuồng trại không được che chắn… Trên địa bàn xã dân cư sống rải rác, không tập trung, trong khi hiện nay không có lực lượng cán cán bộ thú y xã nên công tác phòng, chống dịch gặp nhiều khó khăn.
Tại buổi toạ đàm, các đại biểu tham dự đã nêu nhiều ý kiến về những vấn đề khó khăn trong chăn nuôi gia súc bền vững ở vùng cao, nhất là chăn nuôi gia súc vỗ béo; các giải pháp phòng, chóng đói, rét cho đàn gia súc; một số chính sách khuyến khích người dân chăn nuôi, chính sách hỗ trợ người chăn nuôi xây dựng chuồng trại, chính sách hỗ trợ khi đàn gia súc bị thiệt hại do thiên tai, thời tiết... Những câu hỏi, vướng mắc của bà con nông dân đã được các chuyên gia, lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông quốc gia, Sở Nông nghiệp và Môi trường Lào Cai... giải đáp, tháo gỡ, định hướng cho các đại biểu và bà con nông dân hiểu rõ hơn.
Phát biểu kết luận tọa đàm, ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia khẳng định, công tác phòng chống rét cho gia súc không chỉ là biện pháp kỹ thuật mùa vụ, mà là nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo vệ sinh kế, ổn định sản xuất và nâng cao sức chống chịu cho ngành chăn nuôi miền núi phía Bắc. Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rét cho gia súc, cần triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp sau:
- Về giải pháp kỹ thuật, tập trung cải tiến, hoàn thiện các mô hình chuồng trại ấm vào mùa đông, mát vào mùa hè, phù hợp điều kiện địa hình, nguồn vật liệu và tập quán từng vùng; Phát triển vùng trồng và dự trữ thức ăn thô xanh tại chỗ; đẩy mạnh ứng dụng chế phẩm vi sinh và công nghệ trong ủ chua, phơi sấy nhằm bảo đảm nguồn thức ăn ổn định quanh năm; Chủ động chăm sóc, tăng cường dinh dưỡng, bổ sung khoáng- vitamin, thực hiện tẩy ký sinh trùng, tiêm phòng đầy đủ và theo dõi chặt chẽ sức khỏe đàn gia súc trước và trong mùa rét để nâng cao sức đề kháng, hạn chế tối đa thiệt hại.
- Về giải pháp đào tạo tập huấn và thông tin tuyên truyền, thực hiện đổi mới mạnh mẽ công tác truyền thông khuyến nông, kết hợp linh hoạt mạng xã hội, hệ thống truyền thanh cơ sở và các video hướng dẫn thao tác tại hiện trường; đào tạo đội ngũ nông dân nòng cốt, tổ chức tập huấn cầm tay chỉ việc ngay tại bản, tại hộ mẫu, giúp bà con tiếp thu nhanh, làm đúng kỹ thuật và lan tỏa hiệu quả trong cộng đồng.
Ông Hoàng Văn Hồng cũng lưu ý bà con chăn nuôi, cần lựa chọn các giống vật nuôi có sức đề kháng tốt, phù hợp với khí hậu vùng miền, và tích cực theo dõi tình hình thời tiết để chủ động phòng, chống rét. Đối với chuồng trại, cần che chắn kín nhưng đồng thời phải đảm bảo thông gió; đặc biệt, việc đốt sưởi ấm cho gia súc phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc an toàn phòng cháy và không gây hại đến sức khỏe trâu, bò.
Trong khuôn khổ toạ đàm, buổi chiều ngày 20/11/2025, các đại biểu đã tham quan mô hình chăn nuôi trâu, bò an toàn bền vững tại xã Quy Mông, tỉnh Lào Cai, nghe cán bộ khuyến nông hướng dẫn các biện pháp phòng chống rét cho gia súc, từ việc che chắn chuồng trại, cách dự trữ và chế biến thức ăn thô xanh cho gia súc vào mùa đông, chế độ chăm sóc và giữ ấm cho trâu, bò vào những ngày rét đậm rét hại.
|
 |
| Cán bộ khuyến nông hướng dẫn cách chế biến thức ăn dự trữ cho gia súc vào mùa đông |
Ánh Nguyệt