Đây không chỉ là cách làm mới để nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập cho nông dân, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa và tạo sinh kế bền vững cho khu vực nông thôn.
Nhằm thúc đẩy phát triển các mô hình trang trại tổng hợp gắn với du lịch trải nghiệm, qua đó nâng cao giá trị nông sản, tăng thu nhập cho nông dân, đồng thời thúc đẩy phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và bền vững, trong 02 ngày 24 – 25/9/2025, tại tỉnh Thái Nguyên, Trung tâm Khuyến nông quốc gia phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề: “Nông nghiệp tuần hoàn gắn du lịch trải nghiệm ở các trang trại tổng hợp khu vực nông thôn”.
Diễn đàn có sự tham gia của gần 160 đại biểu là các nhà quản lý, nhà khoa học, chuyên gia thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các sở ban ngành của tỉnh Thái Nguyên; các doanh nghiệp, hợp tác xã, cán bộ khuyến nông, cùng hơn 100 nông dân tiêu biểu tại 4 tỉnh Thái Nguyên, Phú Thọ, Lào Cai và Tuyên Quang.
Hướng đi mới cho phát triển nông thôn bền vững
Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam chuyển mạnh theo hướng sinh thái, tuần hoàn, giảm phát thải và gia tăng giá trị; cùng với nhu cầu du lịch trải nghiệm nông thôn của khách trong và ngoài nước gia tăng mạnh mẽ thì các mô hình du lịch nông nghiệp đang tạo hướng đi mới cho phát triển nông thôn bền vững.
Với lợi thế về cây chè, văn hóa bản địa phong phú, nhiều điểm di tích lịch sử và danh thắng nổi tiếng, Thái Nguyên có đầy đủ điều kiện, tiềm năng để phát triển hiệu quả sản xuất nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái, cộng đồng.
Tỉnh Thái Nguyên hiện có trên 23.500 ha trồng chè. Không chỉ nổi tiếng với những tán chè tươi tốt, Thái Nguyên còn là nơi sản xuất ra những loại trà chất lượng, mang đậm bản sắc văn hóa miền Bắc. Vùng đất Tân Cương, nơi được mệnh danh là “đệ nhất danh trà”, là nơi sở hữu những đồi chè tuyệt đẹp, nơi mà người dân đã gắn bó cả đời với cây chè. Đây là lợi thế lớn để phát triển các tour du lịch nông nghiệp gắn với trải nghiệm văn hóa trà đặc sắc.
    |
 |
| Thái Nguyên có nhiều lợi thế để phát triển hiệu quả sản xuất nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái, cộng đồng |
Ông Bùi Trọng Đại - Giám đốc Hợp tác xã trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên (xã Tân Cương, tỉnh Thái Nguyên) cho biết, Hợp tác xã hiện có 8 thành viên, với tổng diện tích chè khoảng 30ha, trong đó có 5 ha chè đã chuyển sang hướng hữu cơ. Đây cũng là khu vực trung tâm đón tiếp khách đến tham quan, trải nghiệm. Du khách đến đây sẽ được hòa mình vào những đồi chè hữu cơ, trải nghiệm hái búp, sao chè, thưởng trà ngay tại chỗ. Hợp tác xã tận dụng phụ phẩm chè để ủ phân hữu cơ, giảm 30-40% chi phí phân bón, đồng thời tăng lợi nhuận thêm 20-25% nhờ dịch vụ du lịch cộng đồng.
Thực tiễn cho thấy, mô hình trang trại kết hợp du lịch đã giúp tăng 15-30% thu nhập cho nhiều chủ trang trại, đa dạng hóa sinh kế hiệu quả; tạo việc làm tại chỗ, nhất là cho lao động nông thôn và phụ nữ; góp phần gìn giữ, quảng bá văn hóa bản địa thông qua các hoạt động trải nghiệm; cải thiện hình ảnh nông thôn Việt Nam trong mắt du khách. Phát triển trang trại gắn du lịch trở thành ngành kinh tế tổng hợp ở nông thôn, vừa sản xuất nông nghiệp, vừa cung cấp dịch vụ du lịch trải nghiệm.
Thách thức cần vượt qua
Phát biểu tham luận tại diễn đàn, ông Nguyễn Tiến Định – Trưởng phòng Kinh tế hợp tác và trang trại, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết: Hiện cả nước có gần 27.600 trang trại đạt tiêu chí của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Tuy nhiên, số lượng trang trại có hoạt động du lịch còn rất hạn chế, chỉ chiếm khoảng 3 – 5% tổng số trang trại. Các trang trại du lịch tập trung ở những tỉnh có lợi thế về tài nguyên và văn hóa như Hà Nội, Thái Nguyên, Lâm Đồng, Đồng Tháp và Cần Thơ.
Nhiều ý kiến của các đại biểu chỉ ra rằng, hầu hết các mô hình trang trại kết hợp với du lịch trải nghiệm là phát triển tự phát, thiếu quy hoạch gắn với không gian du lịch vùng, dẫn đến sự phát triển không đồng bộ. Hiện vẫn chưa có khung pháp lý rõ ràng cho trang trại kết hợp du lịch; nhiều mô hình gặp vướng mắc về đất đai, xây dựng, môi trường. Bên cạnh đó, 97% lao động làm việc trong trang trại chưa qua đào tạo bài bản; kỹ năng phục vụ du lịch còn hạn chế. Ngoài ra, liên kết chuỗi giá trị chưa bền chặt; sản phẩm du lịch thiếu tính độc đáo, chưa khai thác triệt để tài nguyên văn hóa bản địa là những rào cản hạn chế sự phát triển bền vững của mô hình này.
Chiến lược tổng thể, giải pháp đồng bộ
Để duy trì và phát triển mô hình trang trại gắn với du lịch trải nghiệm bền vững, cần có chiến lược tổng thể nhằm khai thác tối đa tiềm năng của mô hình này. Nghị quyết 19-NQ/TW (2022) và 66-NQ/TW (2025) khẳng định phát triển kinh tế trang trại là trụ cột tổ chức lại sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, hiện đại. Định hướng đến năm 2030, phát triển kinh tế trang trại gắn du lịch trải nghiệm trở thành ngành kinh tế tổng hợp ở nông thôn.
Liên kết chuỗi giá trị trong nông nghiệp tuần hoàn gắn với du lịch trải nghiệm là con đường khả thi để vừa gia tăng thu nhập nông hộ, vừa bảo tồn tài nguyên và lan toả giá trị bền vững. Sự thành công đòi hỏi can thiệp đồng bộ: hỗ trợ chính sách, tài chính, kỹ thuật và đặc biệt là năng lực tổ chức của cộng đồng.
Liên kết nông dân – doanh nghiệp – nhà khoa học – chính quyền là chìa khóa để xây dựng chuỗi giá trị hiệu quả. Du lịch chỉ thành công nếu sản xuất nông nghiệp tạo ra sản phẩm chất lượng, an toàn, có câu chuyện hấp dẫn gắn với trải nghiệm. Bên cạnh đó, cần hành lang pháp lý rõ ràng để nông dân và HTX vừa có thể phát triển sản xuất dựa vào các mô hình nông nghiệp tuần hoàn, vừa có thể kinh doanh dịch vụ du lịch.
Trong khuôn khổ diễn đàn, chiều 24/9/2025, đại biểu đã tham quan mô hình sản xuất chè hữu cơ gắn với du lịch trải nghiệm tại HTX Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên (xã Tân Cương) và mô hình du lịch cộng đồng tại Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc Thái Hải.
Ánh Nguyệt
Trung tâm Khuyến nông quốc gia