Cây chuối đã giúp người dân nơi đây cải thiện đời sống, thoát nghèo, thậm chí làm giàu nhờ vào khả năng cho thu nhập ổn định, nhu cầu thị trường lớn và tiềm năng đa dạng hóa sản phẩm sau thu hoạch. Điều này đã thúc đẩy bà con nông dân mở rộng diện tích, đưa tổng diện tích cây chuối của xã lên hơn 1.000 ha.
Ông Giàng Sử Hòa đã trồng chuối được 11 năm cho hay nhà ông có khoảng gần 4 ha trồng chuối, với trên 7.000 cây cho thu hoạch trong năm. Chuối chăm sóc tốt có thể thu bình quân 250-300 triệu đồng/năm sau khi trừ các chi phí. Ngoài nguồn thu từ quả, chuối còn có thêm nguồn thu từ sản phẩm phụ như lá chuối bán với giá 16-20 nghìn đồng/kg lá khô, 6-8 nghìn đồng/kg lá chuối tươi hay thân chuối cũng có thể bán cho thương lái. Trồng cây chuối nhàn hơn mà thu nhập cũng cao hơn hẳn nhiều loại cây nông nghiệp truyền thống khác. Với mô hình trồng chuối, gia đình ông cũng có thể làm kinh tế ngay tại nhà, không phải bươn trải nơi khác kiếm sống. Kết hợp với chăn nuôi trâu, bò, gà, lợn, vợ chồng ông có đủ nguồn thu trang trải cho cuộc sống, có của ăn, của để.
Chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc chuối, ông cho biết: Giai đoạn đầu ông dùng phân vi sinh, phân chuồng ủ hoai mục (tận dụng nguồn phân gia súc để tự ủ), kết hợp với phân bón NPK và ít đạm, lân. Một năm có thể bón 2-4 lần. Thời kỳ cây chuối chuẩn bị ra hoa, cần phải làm cỏ thường xuyên, phải dọn sạch gốc chuối rồi mới bón phân. Khi cây chuối đậu quả nên bọc túi vào buồng chuối để không bị sâu, bọ phá hỏng. Chuối của nhà ông chủ yếu bán sang Trung Quốc và một phần bán trong nước. Giá bán ngày thường bình quân từ 10-16 nghìn đồng/kg, dịp Tết thì bán được 25 -30 nghìn đồng/kg.
Gia đình anh Ly Vần Củi, thôn Cốc Ngù, xã Mường Khương chia sẻ: Sau thời gian dài gắn bó với cây sắn, ngô nhưng hiệu quả kinh tế thấp, gần 2 năm nay, gia đình anh đã chuyển đổi từ trồng sắn, ngô sang trồng chuối. Gia đình anh được Nhà nước hỗ trợ trồng 1.000 gốc chuối tiêu hồng từ năm 2023. Sau khoảng hơn năm chăm sóc đến nay đã cho thu hoạch. Hiện gia đình đã bán được khoảng 3 tấn quả chuối tươi, thu về khoảng 30 triệu đồng, hết vụ năm nay sẽ thu thêm 10 tấn quả chuối tươi nữa.
Còn gia đình anh Sùng Vần Hoà, cũng là một trong các hộ ở xã Mường Khương, tranh thủ thời tiết nắng ráo anh cùng gia đình lên nương để thu hoạch những nải chuối đã đến vụ thu hoạch. Anh Hoà phấn khởi: Gia đình tôi trồng 4.000 gốc chuối từ năm 2023, sau hơn 1 năm trồng, chuối phát triển tốt và đã cho thu hoạch. Hiện gia đình đã thu được gần 3 tấn buồng chuối, với giá bán 9-15 nghìn đồng/kg quả chuối tươi, thu về gần 30 triệu đồng. Dự kiến hết vụ năm nay, gia đình anh sẽ thu được hơn 30 tấn chuối, dự kiến thu về gần 300 triệu đồng. Nhờ trồng cây chuối, cuộc sống gia đình anh và nhiều hộ dân khác trong thôn đã khá giả hơn hẳn so với trồng cây ngô, sắn trước đây.
Cây chuối đã được người dân các thôn trên địa bàn xã Mường Khương đưa vào trồng được khoảng chục năm nay với diện tích ban đầu chỉ vài ha. Thời gian đầu, cây chuối chỉ được xem là cây trồng phụ, bà con trồng để phục vụ nhu cầu ăn uống trong gia đình. Lúc nhiều thì mang bán lẻ tại các chợ hoặc bán cho thương lái với giá dao động khoảng 4.000 - 10.000 đồng/nải. Mấy năm gần đây nhận thấy loại cây trồng này nếu được chăm sóc tốt thì cây sinh trưởng, phát triển tốt; năng suất, chất lượng cao hơn so với cây ngô, cây sắn nên nhiều hộ dân đã tích cực trồng, nhân rộng diện tích. Hiện nay nhiều nông dân tại Mường Khương đã liên kết sản xuất với doanh nghiệp thu mua nhờ đó bảo đảm đầu ra, các hộ tham gia chuỗi liên kết cũng được hướng dẫn quy trình sản xuất để tăng năng suất, chất lượng sản phẩm. Bên cạnh thị trường trong nước sản phẩm chuối còn xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Từ hiệu quả kinh tế trồng chuối mang lại, năm 2025 xã Mường Khương thực hiện quy hoạch vùng phát triển cây chuối và vận động nhân dân trồng mới 200 ha tại các thôn như Nậm Pản, Lao Hầu, Sín Chải, Sấn Pản, Mào Phìn, Lùng Phìn A, Cốc Râm… nâng tổng diện tích trồng cây chuối mô trên địa bàn xã lên gần 1.000 ha. Diện tích chuối trồng mới đã được nhân dân trồng rải rác từ đầu năm đến nay được gần 160 ha. Để đảm bảo cho cây chuối sinh trưởng, phát triển tốt, các bộ khuyến nông xã đã trực tiếp hướng dẫn cho bà con nông dân về kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh để đảm bảo cho cây có tỷ lệ sống cao, phát triển tốt. Chỉ tính trong 8 tháng sản lượng chuối của xã đạt gần 13.300 tấn, giá trị sản lượng đạt trên 93 tỷ đồng. Hiện nay, cây chuối đang là một trong những cây trồng chủ lực trên địa bàn xã Mường Khương, nhờ cây chuối đã góp phần tăng thêm thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo, từng bước thay đổi diện mạo nông thôn mới của xã.
Lưu Hòa
Trung tâm Khuyến nông Lào Cai