Quảng Ngãi: Ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp vùng Nam Trung Bộ

Những năm qua, các tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên tập trung phát triển cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất nông nghiệp. Công tác này giúp giải phóng sức lao động, giảm chi phí sản xuất, góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hiệu quả và bền vững. Tuy nhiên, việc áp dụng cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp nhiều nơi chưa đồng bộ và rộng khắp, nhiều địa phương gặp khó khăn do việc áp dụng cơ giới hóa đòi hỏi nguồn vốn lớn; diện tích sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ, địa hình phức tạp khó khăn cho việc áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất…; trình độ tiếp cận các tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa cơ giới hóa vào sản xuất của người dân chưa đồng đều...

Để góp phần giải quyết “bài toán cơ giới hóa” cho các tỉnh Nam Trung Bộ và Tây Nguyên nói trên, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ngãi tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề “Ứng dụng cơ giới hoá trong sản xuất nông nghiệp vùng Nam Trung Bộ - Tây Nguyên” tại tỉnh Quảng Ngãi. Đây là dịp để các nhà quản lý, nhà khoa học cùng bà con nông dân giao lưu, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, góp phần nâng cao hiệu quả trong việc triển khai, áp dụng ngày càng sâu rộng cơ giới hóa vào sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và phát triển nông nghiệp bền vững. Đồng thời, tư vấn, khuyến cáo nông dân mạnh dạn liên kết sản xuất để hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã nhằm tăng quy mô vùng sản xuất; tạo điều kiện cho nông dân, doanh nghiệp tăng cường liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, góp phần thực hiện thành công chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển ổn định, bền vững.

Theo số liệu thống kê của Cục Kinh tế Hợp tác và PTNT (Bộ Nông nghiệp và PTNT), tính đến hết năm 2022, tổng mức độ trang bị máy động lực ở tất cả các khâu trong quá trình sản xuất của ngành chủ lực tại khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên có những bước tăng đáng kể. Trong đó, tổng số máy kéo đạt trên 60.400 máy, máy gặt đập liên hợp đạt trên 4.600 máy, tổng số máy gieo hạt cho trồng trọt các loại cây lương thực đạt trên 8.600 máy, bình phun thuốc bảo vệ thực vật có động cơ đạt trên 334.000 máy.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Hồ Trọng Phương – Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết, với chủ trương cơ cấu lại nông nghiệp, phát triển nông nghiệp bền vững, gắn với xây dựng nông thôn mới, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã quan tâm, ban hành, xem xét nhiều chính sách hỗ trợ phát triển cơ giới hóa nông nghiệp; bên cạnh đó, các hoạt động về tập huấn, đào tạo lao động sử dụng máy, thiết bị cơ giới hóa nông nghiệp... cũng được chú trọng nên thời gian vừa qua lĩnh vực cơ giới hoá trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh đã đạt được một số kết quả ban đầu.

Tuy nhiên, mức độ cơ giới hoá sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong một số khâu còn ở mức thấp, không đồng đều; khâu thâm canh, chế biến, bảo quản nông sản hầu như chưa được cơ giới hóa; sản xuất thủ công là chính chưa đồng bộ, chủ yếu tập trung cho cây lúa nhưng chỉ ở khâu làm đất và thu hoạch, khâu gieo sạ và chăm sóc còn rất thấp. Đến năm 2024, theo thống kê thì tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đạt khoảng hơn 90%, khâu gieo sạ còn thấp, khâu phun thuốc BVTV khoảng 50%, thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp khoảng 80%. “Để giải quyết bài toán cơ giới hóa cho nông nghiệp tỉnh Quảng Ngãi và các địa phương lân cận không phải là việc làm trong một sớm một chiều mà đòi hỏi phải có thời gian. Bởi vấn đề này không chỉ liên quan đến vốn, nhân lực và các chính sách ưu tiên, hỗ trợ mà còn cả điều kiện về hệ thống hạ tầng…” ông Hồ Trọng Phương nhận định.

Đại diện Cục Kinh tế hợp tác và PTNT cho biết: Trong thời gian qua, Chính phủ và các địa phương đã ban hành một số chính sách hỗ trợ mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp. Một số chính sách điển hình như: Quyết định số 68/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ trong đó hỗ trợ mua máy thiết bị nông nghiệp giảm tổn thất sau thu hoạch (hết hiệu lực từ ngày 31/12/2020); Nghị định số 52/2018/NĐ-CP trong đó có hỗ trợ ngành nghề nông thôn; Nghị định số 57/2018/NĐ-CP hỗ trợ đầu tư nông nghiệp nông thôn (hiện đang sửa đổi, thay thế); Nghị định số 98/2018/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; Nghị định số 55/2015/NĐ-CP và Nghị định số 116/2018/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; Nghị định số 77/2018/NĐ-CP quy định hỗ trợ phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng và tưới tiên tiến, tiết kiệm nước. Mặc dù các tỉnh đều đánh giá các chính sách là phù hợp với thực tiễn của địa phương nhưng việc tiếp cận chính sách của các hộ sản xuất lại gặp rất nhiều khó khăn và thách thức. Trên 50% các tỉnh đánh giá khó tiếp cận ở hầu hết các chính sách. Nguyên nhân, được các tỉnh đưa ra là do nhiều chính sách các thủ tục còn rườm rà, nhiều chính sách yêu cầu dùng ngân sách địa phương để hỗ trợ nhưng ngân sách không đủ.

Ông Lê Đức Thịnh – Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và PTNT cho rằng, khó khăn lớn nhất cho việc ứng dụng máy móc vào sản xuất là quy mô sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ, manh mún. Đa số các hộ nông dân là sản xuất quy mô nhỏ với diện tích đất rất nhỏ do vậy việc đầu tư máy móc và sử dụng máy móc không hiệu quả. Chưa có nhiều mô hình liên kết giữa các hộ với HTX, doanh nghiệp để áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào sản xuất.

Tại diễn đàn, các đại biểu cũng tập trung thảo luận về những giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong ứng dụng thiết bị cơ giới hóa vào sản xuất như: cơ chế hỗ trợ đầu tư trang thiết bị máy móc cơ giới, chính sách về vay vốn tín dụng; vấn đề đào tạo nông dân vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị cơ giới; nghiên cứu cải tiến các máy móc, thiết bị cơ giới hóa để phù hợp với điều kiện đồng ruộng và nâng cao hiệu quả của thiết bị; đổi mới mô hình dịch vụ cơ giới hóa;…

Phát biểu tổng kết diễn đàn, ông Lê Quốc Thanh – Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia khẳng định: Ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp sẽ giải phóng sức lao động, góp phần giúp người nông dân thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp tự cung tự cấp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Chỉ có ứng dụng công nghệ chính xác, công nghệ cao mới giải quyết được vấn đề tạo ra được sản phẩm năng suất, chất lượng cao đồng thời bảo vệ môi trường. Cơ giới hóa là giảm chi phí, cơ giới hóa là giảm nhân công, cơ giới hóa là nâng cao năng suất chất lượng và giảm tổn hại đến môi trường (giảm dư lượng phân bón, thuốc BVTV, giảm phát thải khí nhà kính…). Cơ giới hóa chính là nền tảng cốt lõi để thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp.

“Chúng ta có cơ chế chính sách, chúng ta có giải pháp công nghệ, chúng ta có đầy đủ sự sẵn sàng của doanh nghiệp cũng như người nông dân. Vấn đề là chúng ta sẽ làm thế nào để thúc đẩy ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp. Vấn đề mấu chốt là tổ chức sản xuất như thế nào. Không có chuyện người nông dân tự cơ giới hóa. Chúng ta cần phải hình thành thị trường ứng dụng cơ giới hóa, thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã, dồn điền đổi thửa, nông dân cùng canh tác trên cánh đồng lớn…”, ông Lê Quốc Thanh nhấn mạnh.

Một số giải pháp thúc đẩy ứng dụng cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp đã được đề xuất tại diễn đàn:

- Hình thành và phát triển hình thức dịch vụ để kết nối người cung cấp dịch vụ cơ giới hóa với người sử dụng dịch vụ cơ giới hóa; khuyến khích các cá nhân, tổ chức, tổ nhóm, HTX tham gia cung ứng dịch vụ cơ giới hóa.

- Xây dựng chính sách phù hợp với từng vùng, miền, địa phương để hỗ trợ và khuyến kích đầu tư ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất.

- Đẩy mạnh đầu tư, hoàn thiện hạ tầng nông nghiệp, nông thôn phục vụ cơ giới hóa: dồn điền đổi thửa, quy hoạch đồng ruộng, xây dựng cánh đồng lớn,…

- Liên minh các HTX đầu tư các loại thiết bị máy móc khác nhau để nâng cao công suất và hiệu quả sử dụng máy móc, thiết bị cơ giới hóa.

- Đào tạo nguồn nhân lực vận hành, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị cơ giới hóa.

Một số hình ảnh của Diễn đàn: