Tuy nhiên, để nghề nuôi biển phát triển bền vững, vấn đề cốt lõi là phải chủ động được nguồn giống chất lượng cao, sạch bệnh và ổn định về sản lượng. Trong bối cảnh đó, Phân viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản Bắc Trung Bộ đã triển khai dự án “Xây dựng mô hình sản xuất giống cá chim vây vàng (Trachinotus falcatus) quy mô công nghiệp, sạch bệnh phục vụ phát triển bền vững nghề nuôi biển”, nhằm nâng cao năng lực sản xuất giống, cải thiện chất lượng con giống và đáp ứng nhu cầu phát triển nghề nuôi biển tại hai tỉnh Nghệ An và Khánh Hòa.
Năm 2025, Phân viện đã xây dựng 02 mô hình sinh sản nhân tạo cá chim vây vàng tại hộ ông Phạm Văn Tiến (xã Quỳnh Anh, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) và hộ ông Hà Văn Chung (phường Bắc Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa). Đây đều là những cơ sở có đàn cá bố mẹ đảm bảo khả năng sinh sản, được tuyển chọn kỹ lưỡng, cùng hệ thống ao, bể và trang thiết bị đáp ứng yêu cầu kỹ thuật sản xuất giống ở quy mô công nghiệp.
Các vật tư gồm thức ăn nuôi vỗ cá bố mẹ, kích dục tố, thức ăn cho cá bột – cá giống, chất làm giàu dinh dưỡng và các vật tư xử lý môi trường như chlorine, bộ test môi trường… đều được chuẩn bị và cung cấp kịp thời, đúng tiến độ. Nhờ đó, quá trình nuôi vỗ, kích thích sinh sản và ương nuôi được triển khai thuận lợi, đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật, góp phần ổn định chất lượng đàn cá giống.
Kết quả sinh sản và ương nuôi
Sau 2 tháng nuôi vỗ tích cực, 44 cặp cá bố mẹ (22 cặp/mô hình) ở cả hai điểm mô hình đều cho sinh sản thành công. Quá trình ương nuôi được thực hiện trong điều kiện môi trường nước kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo ổn định về nhiệt độ, độ mặn và hàm lượng oxy hòa tan. Sau 60 ngày ương, kết quả tại hai điểm mô hình đạt những chỉ tiêu rất khả quan.
Tại Nghệ An, tổng số cá giống thu được đạt 507.000 con, kích cỡ trung bình 5–7 cm/con. Tỷ lệ sống từ cá bột lên cá hương đạt 22,1%, từ cá hương lên cá giống đạt 81,5%, tỷ lệ dị hình chỉ 1%. Tại Khánh Hòa, sản lượng đạt khoảng 514.000 con, kích cỡ tương đương, tỷ lệ sống đạt 22,2% từ giai đoạn cá bột lên cá hương và 82,3% từ giai đoạn cá hương lên cá giống, tỷ lệ dị hình chỉ 1%. Đặc biệt, kết quả xét nghiệm cho thấy toàn bộ mẫu cá đều âm tính với các bệnh thường gặp như hoại tử thần kinh (VNN), Vibrio spp. và ký sinh trùng. Điều này chứng tỏ quy trình sản xuất đã đáp ứng tốt các yêu cầu về vệ sinh, an toàn dịch bệnh và đảm bảo chất lượng cá giống đầu ra, đủ điều kiện phục vụ sản xuất thương phẩm quy mô lớn.
Hiệu quả kỹ thuật và ý nghĩa kinh tế – xã hội
Về hiệu quả kinh tế, 2 mô hình lợi nhuận đạt từ 910 - 938,8 triệu đồng, tương ứng tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu gần 35,9 - 36,5%, cao hơn so với sản xuất giống truyền thống trước đây từ 15%. Việc ứng dụng quy trình sản xuất giống quy mô công nghiệp, kiểm soát dịch bệnh nghiêm ngặt đã giúp giảm đáng kể rủi ro trong sản xuất, tỷ lệ dị hình giảm rõ rệt (Tỷ lệ dị hình chỉ chiếm 1% trong khi các mô hình sản xuất truyền thống có cá dị hình chiếm 3%) kích cỡ cá giống đồng đều, giúp người nuôi dễ dàng chuyển sang giai đoạn ương thương phẩm.
Bên cạnh đó, việc kiểm soát chặt chẽ an toàn dịch bệnh trong sản xuất giống góp phần quan trọng trong việc ngăn ngừa lây lan mầm bệnh ra môi trường, bảo đảm an toàn sinh học vùng nuôi. Đây cũng là tiền đề quan trọng để phát triển chuỗi sản xuất giống – nuôi thương phẩm – tiêu thụ sản phẩm bền vững trong tương lai.
Chuyển giao kỹ thuật và nhân rộng mô hình
Thông qua dự án, Phân viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản Bắc Trung Bộ đã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp tỉnh Khánh Hòa và Trung tâm Khuyến nông tỉnh Nghệ An tổ chức các lớp tập huấn, chuyển giao kỹ thuật sinh sản và ương giống cá chim vây vàng cho nông dân. Các lớp tập huấn đã trang bị kiến thức thực tế về chọn lọc cá bố mẹ, nuôi vỗ, kích thích sinh sản, ương cá bột và quản lý môi trường nước. Ngoài ra, Phân viện còn phối hợp với các đơn vị trên tổ chức hội nghị sơ kết mô hình, tạo diễn đàn để các nhà khoa học, doanh nghiệp và ngư dân cùng trao đổi kinh nghiệm, đánh giá kết quả và định hướng phát triển. Các nội dung liên kết sản xuất - tiêu thụ, xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm cá chim vây vàng được thảo luận, hướng tới hình thành mạng lưới sản xuất giống sạch bệnh và nuôi thương phẩm đồng bộ trong cả nước.
Tăng Thị Thảo
Phân viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản Bắc Trung bộ