Trên lối mòn giữa khu vườn chia thành những luống rau xanh mướt, Juliana nhẹ nhàng nâng một bắp cải, mỉm cười mãn nguyện. Vùng đất từng khô cằn nay tràn đầy sức sống nhờ hệ thống tưới tiêu năng lượng mặt trời áp suất thấp – đưa nước đều đặn đến từng gốc cây, ngay cả trong mùa khô hạn. Những công cụ thực tế này, cùng với khóa tập huấn: Lớp học hiện trường (Farmer Field School – FFS) do Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) tổ chức, đã giúp cô đa dạng hóa cây trồng, cải thiện độ phì của đất và đảm bảo an ninh lương thực quanh năm cho gia đình.
Chỉ vài năm trước, Juliana mất chồng và một mình phải nuôi sáu đứa con bằng nguồn thu ít ỏi từ mảnh ruộng nhỏ. Cũng như nhiều hộ dân ở Baixa da Missão, tỉnh Huila, miền Nam Angola, cô phải đối mặt với những mùa khô hạn kéo dài, mưa nắng thất thường, mất mùa triền miên do tác động của biến đổi khí hậu và hiện tượng El Niño.
Không cam chịu, Juliana quyết định tham gia lớp học hiện trường Chitaka, nơi bà con cùng học, cùng làm và cùng chia sẻ kinh nghiệm. Đây là một trong hơn 30 lớp học FFS do Chương trình FRESAN – Tăng cường khả năng chống chịu và an ninh lương thực, dinh dưỡng tại Angola và Liên minh châu Âu (EU) tài trợ, phối hợp với Viện Phát triển Nông nghiệp và Tổ chức FAO thực hiện. Đến nay, chương trình đã hỗ trợ và đào tạo hơn 7.400 nông hộ nhỏ tại khu vực.
Mỗi lớp học là một mô hình trình diễn tổng hợp, nơi nông dân cùng trực tiếp thử nghiệm các giải pháp canh tác trong suốt vụ mùa: từ kỹ thuật tưới tiết kiệm nước, cải tạo đất, đa dạng hóa cây trồng đến chăn nuôi kết hợp – tất cả gói gọn trong một không gian học tập sống động và gắn liền với thực tiễn.
Nhóm của Juliana, gồm hơn 20 nông dân đã được dự án hỗ trợ lắp đặt máy bơm năng lượng mặt trời. Thiết bị này khai thác nước ngầm bằng năng lượng tái tạo, kết hợp hệ thống tưới nhỏ giọt áp suất thấp giúp cung cấp nước trực tiếp đến rễ cây, giảm bốc hơi và duy trì độ ẩm ổn định.
“Trước đây chúng tôi phải gánh nước bằng xô, nhưng chẳng bao giờ đủ,” Juliana nhớ lại. “Giờ đây, nhờ máy bơm mặt trời và hệ thống tưới nhỏ giọt, chúng tôi vẫn tưới được trong mùa khô. Cây trồng khỏe mạnh hơn, còn chúng tôi tiết kiệm được sức và thời gian.”
Nhóm cũng áp dụng phủ rơm hữu cơ để giữ ẩm, trồng xen các loại rau ngắn ngày, cây lương thực và cây họ đậu để tăng độ phì cho đất.
“Chúng tôi tận dụng phân chuồng từ bò và dê nhà mình,” Juliana chia sẻ. “Nhờ học hỏi tại lớp học FFS, tôi đã nắm được nhiều kỹ thuật mới và năng suất tăng rõ rệt.”
Không chỉ trồng trọt, lớp học còn hướng dẫn chăm sóc vật nuôi và sử dụng an toàn thuốc thú y, giúp người dân hiểu mối liên kết giữa cây trồng và vật nuôi trong mô hình nông nghiệp tổng hợp bền vững.
Điều quan trọng hơn, các thực hành nông nghiệp thông minh thích ứng biến đổi khí hậu không chỉ dừng lại ở mô hình trình diễn mà còn được nhân rộng về từng hộ nông dân. Nhờ đó, Juliana và nhiều hộ khác đã có nguồn rau tươi quanh năm và thu nhập ổn định hơn để trang trải học phí, sinh hoạt cho con cái.
“Giờ đây, tôi có thể lo cho việc học của các con. Mấy đứa lớn đã vào đại học, còn các em thì giúp mẹ chăm vườn sau giờ học,” cô tự hào nói.
Những thay đổi, dù nhỏ, nhưng mang lại ý nghĩa lớn: Nguồn lương thực ổn định, phần dư để bán ở chợ địa phương, và kỹ năng, tri thức để cộng đồng cùng phát triển. Khi ngày càng nhiều nông dân tham gia các lớp học đồng ruộng, kết hợp cùng nông nghiệp thông minh, năng lượng sạch và tưới tiêu hiện đại, họ đang cùng nhau tạo nên những cộng đồng nông thôn kiên cường, sẵn sàng đối mặt với thử thách của khí hậu đang đổi thay./.
    |
 |
| Các lớp học hiện trường FFS đảm bảo rằng các thực hành nông nghiệp thích ứng với khí hậu không chỉ áp dụng trong mô hình trình diễn mà còn lan tỏa ra các ruộng vườn của từng hộ gia đình |
Mai Anh – Theo FAO