Để phòng chống dịch tả heo châu Phi (DTHCP) tại các nông hộ chăn nuôi hiện nay, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật và quản lý dựa trên nguyên tắc an toàn sinh học sau:
1. Tiêm phòng vắc xin đầy đủ
- Hiện đã có vắc xin phòng DTHCP được cấp phép tại Việt Nam với hiệu quả bảo hộ lên đến 97–99%. Các hộ chăn nuôi cần tiêm phòng cho đàn heo theo hướng dẫn của cơ quan thú y, đặc biệt là heo thịt và heo giống.
- Kết hợp tiêm phòng các bệnh khác như tai xanh, lở mồm long móng để tăng sức đề kháng tổng thể
2. Áp dụng nghiêm ngặt an toàn sinh học
- Chuồng trại: Xây dựng chuồng kín hoặc có lưới bao quanh để ngăn côn trùng, chuột, chim. Bố trí hố sát trùng tại lối ra vào, máy phun thuốc tự động.
- Vệ sinh: Khử trùng chuồng trại ít nhất 1 lần/tuần bằng hóa chất (iodine 10%, NaOH 3–4%) hoặc vôi bột. Khi có dịch, tăng tần suất lên 1 lần/ngày.
- Cách ly: Nuôi cách ly heo mới nhập ít nhất 2 tuần, không cho người lạ hoặc phương tiện không sát trùng vào khu vực chăn nuôi.
3. Quản lý thức ăn và nước uống
- Không nên sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt (nếu sử dụng cần đun sôi ít nhất 30 phút ở 70 độ C)
- Đảm bảo nguồn nước sạch từ giếng khoan, tránh dùng nước ao hồ có nguy cơ nhiễm mầm bệnh
4. Phát hiện sớm và xử lý dịch
- Khi heo có triệu chứng sốt cao (41–42 độ C), xuất huyết da, bỏ ăn, ủ rũ, cần báo ngay cho thú y địa phương. Tuyệt đối không giấu dịch, bán chạy hoặc vứt xác heo chết ra môi trường
- Tiêu hủy toàn bộ đàn heo trong ô chuồng nhiễm bệnh theo quy trình: che phủ kín chuồng, phun thuốc sát trùng nồng độ cao (gấp 2–3 lần bình thường) trong 3–4 ngày liên tục
5. Tái đàn an toàn
- Chỉ tái đàn sau khi dịch được khống chế ít nhất 21 ngày, heo mới phải có kết quả xét nghiệm âm tính với DTHCP
- Ưu tiên heo giống có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm dịch và tiêm phòng đầy đủ.
6. Tuân thủ nguyên tắc "5 KHÔNG"
- Không giấu dịch.
- Không mua bán, vận chuyển heo bệnh.
- Không giết mổ heo nhiễm bệnh.
- Không vứt xác heo ra môi trường.
- Không dùng thức ăn thừa chưa xử lý.
7. Hỗ trợ từ chính quyền
- Đăng ký hồ sơ tiêu hủy để được hỗ trợ kinh phí theo quy định.
- Tham gia các chương trình tập huấn về an toàn sinh học do cơ quan thú y tổ chức
Dịch tả heo châu Phi chưa có thuốc đặc trị, do đó phòng bệnh là giải pháp tối ưu. Việc kết hợp giữa tiêm phòng, an toàn sinh học và giám sát chặt chẽ sẽ giúp các nông hộ giảm thiểu rủi ro, bảo vệ đàn heo bền vững. Cần lưu ý rằng, các biện pháp này chỉ hiệu quả khi được thực hiện đồng bộ và nghiêm túc.
Ts Nguyễn Văn Bắc
Trung tâm Khuyến nông quốc gia