Sau đây xin giới thiệu quy trình quản lý tổng hợp rệp sáp giả thuộc họ Pseudococcidae hại thanh long tại tỉnh Bình Thuận và các vùng phụ cận có điều kiện sinh thái tương tự.
1. Biện pháp canh tác
- Biện pháp cắt, tỉa cành, quả:
+ Đối với các vườn cây thanh long ở giai đoạn kiến thiết cơ bản cần thường xuyên vệ sinh, cắt tỉa cành, đặc biệt là tỉa những cành nằm ở dọc theo trụ nọc. Sau khi cắt tỉa, cần thu gom và xử lý các bộ phận được cắt bỏ, không để dưới vườn hoặc ở gốc cây thanh long.
+ Đối với những vườn thanh long ở giai đoạn kinh doanh, khi tỉa quả cần cắt sát cuống quả vì đây là nơi rệp sáp giả tồn tại và sẽ tấn công lứa quả kế tiếp.
- Bón phân: Phân chuồng 20 - 23 kg/trụ/năm; phân đạm 1 - 1,3 kg/trụ/năm; phân lân 3,6 kg/trụ/cây; kali 07 - 0,8 kg/trụ.
2. Điều tra phát hiện rệp sáp giả
Thường xuyên kiểm tra vườn thanh long để phát hiện sự xuất hiện và gây hại của rệp sáp giả để có biện pháp phòng chống phù hợp.
Trên cây thanh long tại Bình Thuận có 4 loài rệp sáp giả gây hại là: Rệp sáp giả sọc (Ferrisia sp.), rệp sáp giả jack beardsley (Pseudococcus jackbeardsleyi), rệp sáp giả bông (Phenacoccus solenopsis), rệp sáp giả minor (Plancoccus minor). Trong đó 2 loài phổ biến có tần suất bắt gặp cao là rệp sáp giả sọc và rệp sáp giả jack beardsley, hai loài rệp sáp giả bông, rệp sáp giả minor xuất hiện với tần suất thấp hơn.
- Loài Pseudococcus jackbeardsleyi cơ thể màu trắng đục, hình oval hoặc thon dài, có lớp tua sáp mỏng xung quanh cơ thể, đôi tua sáp ở đuôi dài bằng ½ chiều dài cơ thể. Rệp xuất hiện trên cành, quả.
- Loài Ferrisia sp. cơ thể thon dài, trắng đục, chân màu nâu tối, bao phủ bởi các sợi sáp màu trắng, có 2 đường sọc dài chạy dọc cơ thể. Rệp xuất hiện trên cành, quả.
    |
 |
| Rệp sáp làm ảnh hưởng đến mẫu mã thương phẩm của quả thanh long |
3. Biện pháp sinh học
- Bảo vệ và khích lệ các loài thiên địch tự nhiên của rệp sáp giả.
+ Trồng xen các hàng cây hoa có mật vào giữa các hàng cây thanh long. Cách 3 - 4 hàng cây thanh long trồng 1 hàng cây hoa có mật.
+ Bảo vệ các loài thiên địch tự nhiên có sẵn như ong ký sinh rệp sáp giả Anagyrus jennifeae, bọ mắt vàng, bọ rùa bắt mồi, giòi ăn rệp bằng cách không phun thuốc bảo vệ thực vật hóa học khi không cần thiết.
- Phun chế phẩm sinh học
+ Phun chế phẩm sinh học có chứa nấm ký sinh Beauveria bassiana (mật độ bào tử 109 bào tử/g) khi rệp sáp giả mới xuất hiện với mật độ thấp 0,2 - 0,3 con/cành, quả.
* Biện pháp nhân thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi (Scymnus bipunctatus)
- Nhân nuôi số lượng lớn bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi (Scymnus bipunctatus) với thức ăn là rệp sáp giả dứa (Dysmicoccus neovebripes) được nuôi trên quả bí ngô (Cucurbita moschata).
- Phóng thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi (Scymnus bipunctatus)
+ Lượng bọ rùa được thả: khoảng 8.000 - 10.000 trưởng thành bọ rùa/ha đối với vườn ở giai đoạn kinh doanh và khoảng 6.000 - 7.000 trưởng thành bọ rùa/ha đối với vườn ở giai đoạn kiến thiết cơ bản.
+ Thời điểm thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi: thả 3 lần: bắt đầu thả khi cây ra nụ, mỗi lần thả cách nhau 10 - 15 ngày.
+ Dụng cụ đựng bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi để thả: là lọ nhựa hình vuông cạnh 5cm, cao 6cm (mỗi lọ chứa khoảng 20 - 30 trưởng thành bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi). Lọ đựng bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi được treo lên cành cây bằng dây kim loại, nhỏ, mảnh (đủ để giữ lọ trên cành cây). Sau khi treo lọ nhựa, trưởng thành bọ rùa hai chấm vàng di chuyển ra ngoài qua lỗ khoét (1,5cm×1,5cm) có nắp ở một mặt bên của thành lọ.
+ Phương pháp thả: treo hộp nhựa chứa trưởng thành bọ rùa lên cành thanh long ở độ cao 1,2m - 1,3m.
+ Thời gian trong ngày để thả bọ rùa hai chấm vàng bắt mồi trong ngày: thả vào buổi sáng (7 - 9 giờ) hoặc buổi chiều (16 - 18 giờ).
4. Biện pháp hóa học
- Sử dụng các thuốc hóa học có hoạt chất Spirotetramat, Abamectin, Emamectin benzoate.
- Phun thuốc sau khi thu hoạch hoặc sau cắt tỉa hay vệ sinh đồng ruộng.
- Liều lượng sử dụng theo khuyến cáo trên bao bì của nhà sản xuất.
- Đảm bảo nguyên tắc 4 đúng khi sử dụng thuốc BVTV.
Thuốc bảo vệ thực vật hóa học có chứa hoạt chất Spirotetramat, Abamectin, Emamectin benzoate; thuốc bảo vệ thực vật sinh học có chứa nấm ký sinh Beauveria bassiana chỉ được khuyến cáo sử dụng sau khi được đăng ký vào Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng tại Việt Nam để phòng chống rệp sáp giả cho cây thanh long.
HM