Giống nhãn Ánh Vàng vốn được biết đến với những ưu điểm như quả to, năng suất cao, vỏ quả dày, màu vàng đậm, đẹp và có khả năng thu hái kéo dài trên cây. Đây là sản phẩm của Viện Nghiên cứu Rau quả chọn lọc, được Trung tâm Khuyến nông quốc gia lựa chọn thí điểm trên địa bàn tỉnh Sơn La - địa phương có diện tích trồng nhãn lớn trên cả nước. Nhãn Ánh Vàng 205 là giống cây có sức sinh trưởng mạnh, đặc điểm hình thái nổi bật như: lá to, màu xanh đậm, mép lá gợn sóng nhẹ, gân lá nổi rõ. Hoa có màu vàng, mọc thành chùm lớn, ngồng hoa dài, thường xuất hiện từ tháng 1 - 2 và nở rộ vào tháng 3 - 4. Quả chín đúng vụ vào tháng 7, chùm quả dạng dâu da, quả tròn đều, vỏ dày, màu vàng đậm đẹp mắt. Thịt quả hanh vàng, giòn ngọt, thơm, dễ tách cùi khỏi hạt và không dính tay khi bóc.
Để triển khai mô hình, Trung tâm Khuyến nông quốc gia đã ký hợp đồng với Viện Nghiên cứu rau quả cung cấp giống, mắt ghép nhãn Ánh Vàng 205. Đồng thời, phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La khảo sát, lựa chọn các hộ trồng nhãn từ 0,2 ha hoặc 70 cây trở lên tại các huyện Mai Sơn, Sông Mã và thành phố Sơn La tham gia mô hình trên tinh thần tự nguyện; cam kết thực hiện đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo đủ nguồn lực lao động thực hiện đúng quy trình về trồng mới, ghép cải tạo.
Mô hình được triển khai với 15 ha diện tích ghép cải tạo và 35 ha trồng mới. Theo đánh giá, các vườn cây sinh trưởng tốt, không xuất hiện sâu bệnh hại đáng kể. Một số diện tích trồng sớm đã ra hoa cho thấy khả năng thích nghi cao với điều kiện tự nhiên địa phương. Dự kiến với 35 ha trồng mới, năng suất sẽ tăng ít nhất 20%, tạo nguồn nguyên liệu ổn định phục vụ chế biến và xuất khẩu. Theo nghiên cứu, giống nhãn này có thể giữ được vỏ khi xuất khẩu, đảm bảo độ ngọt và chất lượng cùi trong suốt quá trình vận chuyển. Việc ghép cải tạo trên 15 ha nhãn cũ cũng đặt mục tiêu nâng năng suất lên trên 15 tấn/ha, tăng hiệu quả sản xuất thêm khoảng 25% so với giống truyền thống.
Ông Lê Quốc Thanh - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết: “Đây là sản phẩm có năng suất cao, chất lượng sản phẩm khác biệt so với các giống nhãn truyền thống. Giống nhãn này có cùi dày, có độ ngọt, nhưng quả rất khô và ráo hạt. Tôi cho rằng đây là những lợi thế vì thời gian thu hoạch trên cây có thể kéo dài và thời gian bảo quản cũng được dài hơn. Đây sẽ là cơ hội để chúng ta nghĩ đến câu chuyện xuất khẩu đối với giống nhãn này. Trong kế hoạch của Trung tâm Khuyến nông quốc gia được Bộ giao về việc phát triển giống nhãn Ánh Vàng, trước mắt chúng tôi vừa ghép cải tạo, vừa trồng mới với quy mô 40 – 50 ha trên địa bàn tỉnh để bà con có thể học tập, từ đó nhân rộng, phát triển giống này. Ngoài ra, chúng tôi cũng lên kế hoạch xây dựng các vườn đầu dòng tại các khu vực trọng điểm như ở Mai Sơn, Sông Mã, thành phố để chúng ta có thể phát triển giống tại chỗ một cách bền vững”.
    |
 |
| Theo Giám đốc TTKNQG, có thể nghĩ đến câu chuyện xuất khẩu đối với giống nhãn Ánh Vàng |
Gia đình ông Bùi Xuân Hiến, tiểu khu 20, thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn, đã cải tạo 1,5 ha vườn nhãn già cỗi sang giống nhãn ánh vàng 205. Sau khi được cán bộ khuyến nông đưa đi tham quan các vườn trồng thử nghiệm và ăn thử sản phẩm, nhận thấy giống nhãn này thực sự có chất lượng nổi trội nên ông đã quyết định cải tạo toàn bộ vườn, ghép giống nhãn Ánh Vàng 205.
Ông Nguyễn Xuân Trường ở bản Nong Phụ, xã Chiềng Mung, huyện Mai Sơn là một trong những hộ tiên phong tham gia mô hình từ giai đoạn đầu. Gia đình ông đã ghép cải tạo 1 ha và trồng mới 1 ha nhãn. Sau gần một năm thực hiện theo hướng dẫn kỹ thuật, vườn nhãn ghép của ông đã cho hoa vàng óng; cây con trồng mới cũng phát triển khỏe mạnh, đã ra hoa bói.
|
 |
| Ông Nguyễn Xuân Trường (người thứ hai từ phải sang) chia sẻ về quá trình thực hiện mô hình |
Để đảm bảo mô hình phát triển bền vững, các chương trình đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật ghép cải tạo, trồng và chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP đang được đẩy mạnh. Trung tâm Khuyến nông Sơn La là đơn vị trực tiếp triển khai, phối hợp với Viện Nghiên cứu Rau quả cung cấp giống cây, mắt ghép và phân bón. Các Phòng Nông nghiệp và Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp các huyện cũng đồng hành hỗ trợ triển khai, giám sát quy trình kỹ thuật.
Thành công bước đầu của mô hình đã tạo động lực để nhiều hộ dân không tham gia dự án học tập, làm theo. Bà con sẵn sàng đầu tư hàng chục triệu đồng để lắp đặt hệ thống tưới, thực hiện ghép cải tạo và trồng mới theo các mô hình đã được khuyến nông triển khai.
Ông Vũ Tiến Đĩnh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La khẳng định, địa phương sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình, hỗ trợ người dân nâng cao năng suất, hoàn thiện mã số vùng trồng, tem nhãn mác, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm. Sở sẽ phối hợp tổ chức các hội nghị xúc tiến thương mại, thu hút doanh nghiệp có tầm nhìn đến đầu tư, xây dựng vùng trồng tập trung cho từng loại cây ăn quả; đồng thời sẽ đề xuất với Bộ Nông nghiệp và Môi trường xin chủ trương đầu tư hạ tầng, phục vụ phát triển nông nghiệp ổn định, bền vững.
|
 |
| Mô hình nhãn Ánh Vàng mở ra hướng mới trong sản xuất nông nghiệp để đáp ứng nhu cầu thị trường |
Với tiềm năng, ưu điểm phù hợp với chất đất và khí hậu, bằng cách áp dụng các kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, mô hình nhãn Ánh Vàng được kỳ vọng sẽ mở ra một hướng đi mới, giúp nâng cao năng suất, chất lượng cho những người trồng nhãn ở địa phương; góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.
Đỗ Tuấn
Trung tâm Khuyến nông quốc gia