Mô hình được thực hiện tại ấp Long Trường, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú (Trà Vinh), với quy mô 40 ha, có 45 hộ nông dân tham gia trong vụ lúa Đông - Xuân 2013 - 2014. Mô hình được sự hỗ trợ kỹ thuật của Chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Trà Vinh. Công ty cổ phần phân bón Bình Điền hỗ trợ đầu tư phân bón với phương thức trợ giá bằng 25.000 đồng/bao.
Nông dân tham gia mô hình được hướng dẫn trồng nhiều loại hoa trên bờ quanh ruộng, với các loại hoa như: hoa xuyến chi, sao nháy, cúc mặt trời, hoa mười giờ trắng, vàng... chủ yếu cây có hoa màu sắc sặc sỡ, có nhiều phấn hoa để thu hút thiên địch, nhằm mục đích khống chế côn trùng có hại, giữ cân bằng sinh thái, bảo vệ môi trường... Mô hình áp dụng kỹ thuật canh tác theo quy trình "3 giảm, 3 tăng" và quản lý dịch hại theo biện pháp tổng hợp IPM, chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi thật cần thiết. Mô hình còn bố trí ống bằng bê tông để nông dân thu gom bao bì, vỏ thuốc sau khi sử dụng và bỏ đúng nơi quy định góp phần làm giảm ô nhiễm nguồn nước, đất và làm sạch môi trường sinh thái.
Kết quả thử nghiệm cho thấy, mật số các loài thiên địch chính của rầy nâu như: nhện lớn bắt mồi, bọ xít mù xanh và ong ký sinh của rầy nâu ở khu mô hình luôn cao hơn so với khu ruộng đối chứng. Điều này đã làm cho rầy nâu ở các ruộng mô hình không có điều kiện bộc phát thành dịch.
Ngoài ra, mô hình “Ruộng lúa, bờ hoa” còn có những lợi ích thiết thực về mặt môi trường và kinh tế. Chẳng hạn, số lần sử dụng thuốc trừ sâu ở khu mô hình là 0,5 lần/vụ, thấp hơn so với trên ruộng đối chứng là 2,5 lần/vụ. Số lần phun thuốc trừ bệnh ở mô hình ở 3,7 lần/vụ, cũng thấp hơn so với ruộng đối chứng 4,6 lần/vụ. Như vậy, mô hình “Ruộng lúa bờ hoa” đã giảm được số lần sử dụng thuốc trừ sâu so với ruộng bình thường, qua đó giảm được ảnh hưởng xấu đối với môi trường.
Về mặt kinh tế, năng suất lúa ở mô hình “Ruộng lúa bờ hoa” ở xã Tân Hiệp đạt bình quân 6,5 tấn/ha/vụ, cao hơn 0,8 tấn/ha so với khu đối chứng. Trong khi đó, chi phí đầu tư ở ruộng mô hình 16 triệu đồng/ha. Giá thành 1 kg lúa ở ruộng mô hình là 2.531 đồng/kg, gá bán lúa ở ruộng mô hình là 5.500 đồng/kg. Doanh thu trên ruộng mô hình là 35,7 triệu đồng/ha, lợi nhuận 20 triệu đồng/ha. Như vậy sau một vụ lúa thử nghiệm, mô hình “Ruộng lúa bờ hoa” ở xã Tân Hiệp đã cho thấy lợi ích rõ rệt từ phòng chống dịch bệnh đến bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng lúa.
Chương trình này nhằm vào hai mục tiêu chính là: tăng hệ thực vật có hoa trên bờ ruộng và ngừng sử dụng thuốc trừ sâu trong giai đoạn đầu của cây lúa. Từ đó, giúp tăng cường sức đề kháng cho hệ sinh thái ruộng lúa và giúp nông dân giảm thuốc trừ sâu. Mô hình "Ruộng lúa bờ hoa" sẽ tạo ra bước đột phá cho chương trình kiến thiết lại đồng ruộng theo hướng phát triển cộng đồng để đạt mục tiêu lâu dài như: nông dân cùng tổ chức làm việc theo cộng đồng, cùng áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến và thân thiện với môi trường... Trong bối cảnh sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tràn lan trong nông nghiệp thì mô hình "Ruộng lúa bờ hoa" đã đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng về nông sản an toàn.
Nguyễn Tân