Theo kết quả điều tra khảo sát của Chi cục Trồng trọt và BVTV, báo cáo của UBND các huyện đến cuối năm 2019 toàn tỉnh có 5.464 ha trồng cam (giảm 692 ha so với năm 2018), trong đó cam kinh doanh đạt trên 3.230 ha. Đến đầu năm 2021 tổng diện tích giảm còn 4.702 ha (kiến thiết cơ bản là 1.251,4 ha, kinh doanh là 3.450,6 ha). Diện tích cam phải chặt bỏ từ cuối 2020 – 2021 là 614,8 ha (trong đó có 283,9 ha do hết nhiệm kỳ và 340,9 ha do bị sâu bệnh gây hại nặng).
Để duy trì, phát triển cây cam, năm 2021, UBND tỉnh đã có Đề án “Phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 -2025, tầm nhìn đến năm 2030”, Đề án “Phát triển, mở rộng diện tích cây ăn quả gắn với công nghiệp chế biến, tiêu thụ sản phẩm tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021-2030”, trong đó, mục tiêu phát triển diện tích cam vào năm 2025 là 6.100 ha, đến năm 2030 đạt 8.200 ha. Đây là định hướng quan trọng và nếu thực hiện được mục tiêu này thì cây cam sẽ góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế cho tỉnh nhà trong những năm tiếp theo.
Để cải tạo, phục hồi và phát triển cây cam tại Nghệ An, Sở Khoa học và Công Nghệ, Sở Nông nghiệp & PTNT Nghệ An đã cùng các đơn vị chuyên môn, các địa phương triển khai nhiều hoạt động nhằm đánh giá thực trạng, tìm nguyên nhân và các giải pháp sản xuất cây cam.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến suy thoái cam, tuy nhiên, theo kết quả nghiên cứu, đánh giá thì ở mỗi địa phương có một số nguyên nhân chính khác nhau như ở Nghi Lộc là do thoái hóa giống, dịch bệnh và đất ngập úng; huyện Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa do bệnh greening, tuyến trùng và các bệnh do nấm; tại huyện Quỳ Hợp do bệnh greening, các bệnh do nấm và đất bị trơ cứng; huyện Tân Kỳ do bệnh greening và các bệnh do nấm; huyện Con Cuông do bệnh greening, các dịch bệnh khác và khả năng đầu tư thâm canh; huyện Yên Thành do các bệnh về tuyến trùng, nấm và kỹ thuật canh tác,... Tuy nhiên, có thể thấy vấn đề bệnh greening và các bệnh do nấm là một trong các nguyên nhân chính khiến cam suy thoái, suy giảm năng suất, chất lượng, từ đó dẫn đến thiếu đầu tư kinh phí, kỹ thuật để chăm sóc càng khiến cam suy thoái nặng.
Tại hội thảo đánh giá thực trạng suy thoái và đề xuất giải pháp cải tạo, phục hồi và phát triển cây cam tại Nghệ An do Sở KH&CN tỉnh tổ chức, một số giải pháp được đưa ra như: Đối với diện tích cam chưa bị thoái hoá thì tăng cường công tác tuyên truyền, tập huấn, hội thảo nhằm truyền đạt các kiến thức về quản lý dịch hại tổng hợp IPM, ICM, kinh nghiệm mua và sử dụng vật tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hợp lý. Đối với cam suy thoái nhẹ thì tiến hành cải tạo, phục hồi vườn cam suy thoái bằng việc áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật như vệ sinh vườn, đào rãnh thoát nước, tỉa cành, tạo tán, bón phân cân đối (vôi, phân đa lượng, trung, vi lượng), quản lý tổng hợp dịch hại… Đối với những vườn suy thoái nặng hoặc hộ gia đình không đủ khả năng đầu tư thì cần chặt bỏ và trồng luân canh cây trồng khác nhằm cải tạo đất. Đối với phát triển trồng mới cam, các huyện cùng các cơ quan chuyên môn cần phối hợp để khảo sát xây dựng quy hoạch vùng trồng mới, đồng thời có các chính sách hỗ trợ trồng mới như hỗ trợ giống, vật tư, tập huấn kỹ thuật, cung ứng giống sạch bệnh… Tăng cường công tác quản lý vật tư nông nghiệp, quản lý dịch bệnh trên địa bàn…
Ông Trần Quốc Thành - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nghệ An phát biểu: “Việc phục hồi, phát triển cây cam trên địa bàn tỉnh là nhiệm vụ phải làm, bởi cây cam là cây đặc sản, cây cho giá trị cao của Nghệ An, vừa cũng là thực hiện thành công các Đề án sản xuất của tỉnh. Do đó, Sở đã chỉ đạo và đề nghị các đơn vị nghiên cứu, các đơn vị quản lý, các nhà khoa học, người sản xuất tiếp tục thực hiện các đề tài nghiên cứu, đề xuất các giải pháp kỹ thuật, đồng thời tổng kết các mô hình, các tiến bộ kỹ thuật đã áp dụng trong thời gian qua để có những đánh giá, rút kinh nghiệm, từ đó tiếp tục xây dựng các mô hình nhằm tuyên truyền, chuyển giao cho người trồng cam. Bên cạnh đó, cũng cần công bố dịch bệnh, khuyến cáo vườn nào, vùng nào cần chặt bỏ để vừa tránh lây lan dịch bệnh vừa hạn chế thiệt hại thấp nhất cho nông dân. Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Sở Nông nghiệp & PTNT Nghệ An nghiên cứu tham mưu cho UBND tỉnh ban hành chính sách hỗ trợ, nhất là chính sách đặc thù cho cây cam, trong đó chú trọng đến sản xuất cây giống sạch bệnh, hệ thống tưới tiêu, hỗ trợ các chế phẩm sinh học, đào tạo tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ kỹ thuật, người sản xuất…”./.
Nguyễn Hồng Giang
Trung tâm Khuyến nông tỉnh Nghệ An