Năm 2018, ở Chiêu Yên nói riêng và các xã lân cận nói chung, cây chuối tây đang từ cây trồng chủ lực mang lại hiệu quả cao giúp người dân phát triển kinh tế gia đình trở thành cây bỏ đi khi giá thành giảm, không tiêu thụ được do Trung Quốc đóng cửa khẩu tiểu nghạch, không thể xuất khẩu.
Nhìn bao công sức của người nông dân cả năm chăm sóc mà không thu được đồng nào, tiếc công, tiếc của, vợ chồng anh Nguyễn Thế Hải đã mày mò tìm cách chế biến chuối thành sản phẩm chuối chiên giòn, chuối sấy giòn… Những mẻ chuối sấy khô đầu tiên được vợ chồng anh Hải vừa bán vừa tặng cho khách quen.
Sau khi nhận được những phản hồi rất tốt của người tiêu dùng, anh Hải quyết định đầu tư mua máy thái, tủ sấy điện. Sản phẩm chuối sấy, chuối chiên giòn của anh làm ra đến đâu, khách đặt hết đến đấy. Nhận thấy tiềm năng phát triển sản phẩm khi nguồn nguyên liệu luôn sẵn có tại địa phương, thị trường tiêu thụ sản phẩm mở rộng, tháng 12 năm 2023, anh Hải thành lập Hợp tác xã Chuối sạch Chiêu Yên (HTX) với 7 thành viên. Các thành viên góp vốn đầu tư máy sấy, xây dựng nhà kính, đóng gói sản phẩm đạt chuẩn… mở rộng quy mô sản xuất.
Từ một sản phẩm chính là chuối chiên giòn đến nay, HTX phát triển thêm các sản phẩm khác như: chuối sấy dẻo, chuối sấy giòn và tinh bột chuối tiêu xanh. Để ngày càng nâng cao giá trị sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh và mở rộng thị trường cho sản phẩm của HTX, anh Hải đã đăng ký sản phẩm của HTX tham gia chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP của tỉnh. Đến năm 2024 HTX đã có 2 sản phẩm đã được chứng nhận sản phẩm OCOP đạt tiêu chuẩn 3 sao là sản phẩm chuối sấy dẻo, chuối chiên giòn. HTX đã duy trì việc làm thường xuyên cho 10 lao động, khi vào chính vụ sản xuất HTX tạo việc làm cho 40 lao động tại địa phương. Năm 2023, HTX đã xuất bán ra thị trường trên 80 tấn sản phẩm các loại. Riêng 3 tháng cuối năm, mỗi ngày HTX xuất ra thị trường 5 tạ sản phẩm. Doanh thu đạt gần 500 triệu đồng/năm. Hiện nay, mỗi ngày HTX sử dụng 2 tấn chuối tươi sản xuất 600 kg sản phẩm.
Tháng 6/2024, sản phẩm Chuối sấy dẻo của HTX Chuối sạch Chiêu Yên chính thức có mặt trong danh sách các sản phẩm xuất khẩu sang thị trường Anh Quốc qua Công ty cổ phần R.Y.B (Hà Nội).
Anh Hải cho biết: So với các sản phẩm cùng loại trên thị trường thì sản phẩm chuối sấy dẻo của HTX Chuối sạch Chiêu Yên được thu từ nguồn nguyên liệu khi cây chuối được trồng tại địa phương phù hợp thổ nhưỡng và khí hậu mang lại những quả chuối có chất lượng thơm ngon đặc biệt. Khi chế biến sản phẩm được chọn từ những quả chuối đã chín thơm, căng tròn, được sấy trong máy, đảo đều, sấy thêm một lượt rồi mang qua nhà kính phơi cho lên màu, lên mật. Anh Hải cho biết, nếu chỉ dừng ở việc sấy bằng máy thì thành phẩm dễ bị khô, quắt, có màu đen không đẹp mắt và không dẻo thơm. Khi được phơi trong nắng, quả chuối lên mật, chất lượng thơm ngon hơn hẳn. Tất cả mọi công đoạn hoàn toàn không sử dụng bất cứ một loại hóa chất phụ gia nào mà chỉ dựa vào kỹ thuật để làm ra sản phẩm chuối sấy dẻo thơm ngon, đẹp mắt. Từ cơ sở sản xuất nhỏ lẻ đến khi thành lập HTX có thương hiệu và thị trường tiêu thụ ổn định, HTX Chuối sạch Chiêu Yên đã không ngừng cải tiến kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu sản phẩm.
Để đảm bảo chất lượng sản phẩm xuất khẩu, HTX đã tiến hành sửa chữa và nâng cấp nhà xưởng, cải tiến máy móc trong quá trình chế biến. Những nỗ lực này đã giúp nâng cao năng suất, chất lượng, kéo dài thời gian bảo quản và giữ nguyên giá trị dinh dưỡng của sản phẩm. Bao bì sản phẩm cũng được cải tiến bằng chất liệu bền vững, đảm bảo tính thẩm mỹ và thân thiện với môi trường. Tem nhãn cung cấp đầy đủ thông tin bằng tiếng Anh về thành phần, hướng dẫn sử dụng và truy xuất nguồn gốc, tạo sự tin tưởng cho người tiêu dùng. Các sản phẩm đều trải qua quy trình kiểm nghiệm nghiêm ngặt về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, đạt tiêu chuẩn quốc tế, nhằm bảo đảm sản phẩm không chỉ an toàn mà còn có giá trị dinh dưỡng cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường châu Âu.
Trong tháng 10 vừa qua, đã có 600 sản phẩm chuối sấy dẻo của HTX được xuất khẩu sang thị tường châu Âu với giá 22.000 đồng/hộp cao hơn 15% so với giá bán đại trà trong nước. Tuy tổng giá trị hàng hóa chưa cao nhưng đây là kết quả bước đầu để đưa sản phẩm của HTX vươn xa ra thị trường nước ngoài. Ngoài ra, sản phẩm được giữ tên, địa chỉ nơi sản xuất có ý nghĩa to lớn giúp quảng bá thương hiệu của HTX ở trong nước và trên thế giới.
Việc xuất khẩu được sản phẩm Chuối sấy dẻo là bước tiến lớn, cũng là động lực để Hợp tác xã tiếp tục đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm./.
Nguyễn Thị Gái
Trung tâm Khuyến nông Tuyên Quang